Bệnh Thoát Vị Đĩa Đệm Cột Sống Thắt Lưng – Nhận Biết Triệu Chứng Và Cách Chữa Trị Hết Đau Nhức

Thoát vị đĩa đệm cột sống thắt lưng là bệnh lý xương khớp mãn tính nguy hiểm. Nếu không khắc phục kịp thời, bệnh có thể dẫn tới teo cơ, cong vẹo cột sống, thậm chí là bại liệt suốt đời. Để tránh các biến chứng nguy hiểm trên, mọi người cần nắm rõ nguyên nhân, triệu chứng và lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp.

Thoát vị đĩa đệm cột sống thắt lưng là gì? Có nguy hiểm không?

Thoát vị đĩa đệm là tình trạng bao xơ bên ngoài bị rách, nhân nhầy thoát ra ngoài, lệch khỏi vị trí ban đầu gây chèn ép và đau nhức. Hiện tượng này rất dễ gặp ở vùng thắt lưng, nhất là đốt sống L4-L5 và L5-S1 vì đây là bản lề vận động trọng yếu của cột sống, chịu áp lực lớn từ cơ thể.

Thoát vị đĩa đệm cột sống thắt lưng có thể xảy ra với bất cứ ai, thường gặp nhất ở độ tuổi lao động từ 30 – 55 tuổi. Theo thống kê của ngành y tế, có đến 30% dân số Việt Nam mắc phải căn bệnh này. Đáng nói là, bệnh đang có xu hướng gia tăng và ngày càng trẻ hóa.

Theo lương y Đỗ Minh Tuấn – Giám đốc chuyên môn nhà thuốc Đỗ Minh Đường, chuyên gia xương khớp có hơn 15 năm kinh nghiệm, thoát vị đĩa đệm cột sống thắt lưng là bệnh nguy hiểm, nếu không chữa trị sớm và đúng cách dễ gây biến chứng. Người bệnh có thể gặp những vấn đề nghiêm trọng sau:

• Hạn chế vận động: Dây thần kinh bị chèn ép khiến người bệnh đau nhức, đi lại khó khăn.
• Rối loạn cảm giác: Thoát vị đĩa đệm cột sống lưng gây tổn thương dây thần kinh, dẫn đến tê bì và mất cảm giác ở đùi, chân, bàn chân.
• Rối loạn đại tiểu tiện: Dây thần kinh vùng thắt lưng bị chèn ép khiến bàng quang bị co thắt, không tự chủ được đại tiểu tiện.
• Hội chứng đau khập khiễng cách hồi: Người bệnh không đi lại được liên tục, đi 1 đoạn phải nghỉ ngơi một lúc mới có thể đi tiếp.
• Teo cơ: Thoát vị đĩa đệm khiến máu và chất dinh dưỡng không lưu thông được đến các cơ, khiến cơ bị teo. Lâu dần người bệnh mất khả năng vận động.
• Bại liệt: Đây là biến chứng nguy hiểm nhất của bệnh thoát vị đĩa đệm. Người bệnh sẽ mất hoàn toàn khả năng di chuyển, vận động.

Triệu chứng thoát vị đĩa đệm cột sống thắt lưng

Người bị thoát vị đĩa đệm cột sống lưng chia làm 3 giai đoạn với các dấu hiệu khác nhau. Cụ thể:

• Giai đoạn 1: Bao xơ bên ngoài chưa rách, nhân nhầy biến dạng. Người bệnh có cảm giác đau nhẹ, tê cứng ở thắt lưng.
• Giai đoạn 2: Bao xơ bị nứt, rách, nhân nhầy thoát ra ngoài. Người bệnh đau âm ỉ hoặc dữ dội, kèm theo cảm giác như kim châm ở vùng thoát vị, phải sử dụng thuốc giảm đau.
• Giai đoạn 3: Rễ thần kinh bị chèn ép nặng, Người bệnh bị đau ở vùng thoát vị kể cả khi ngồi một chỗ, cơn đau tăng lên khi vận động, di chuyển. Đau lan xuống chân, đùi, cảm giác tê bì, nhức mỏi xương khớp. Chân có cảm giác yếu hơn, đi lại khó khăn. Ngoài ra, người bệnh còn bị mất kiểm soát đại tiểu tiện khi bệnh trở nặng.
• Biểu hiện khác: Ngứa ran ở bàn chân, mệt mỏi, mất ngủ, sốt, chán ăn, chức năng tình dục bị suy giảm…

Nguyên nhân thoát vị đĩa đệm cột sống thắt lưng

Bệnh lý xương khớp này có thể xảy ra bởi nhiều nguyên nhân. Theo các chuyên gia y tế, dưới đây là những yếu tố gây thoát vị đĩa đệm cột sống lưng phổ biến nhất:

• Do tuổi tác: Tuổi càng cao hệ xương khớp càng yếu dần đi, cột sống dễ tổn thương.
• Do chấn thương: Tai nạn giao thông, tai nạn lao động làm tổn thương đến vùng đĩa đệm.
• Hoạt động sai tư thế: Người bệnh mang vác vật nặng, ngồi làm việc sai tư thế khiến cột sống tổn thương, làm gia tăng nguy cơ thoát vị đĩa đệm.
• Do bệnh lý: Thoái hóa cột sống, đau thần kinh tọa…
• Do cân nặng: Thừa cân, béo phì tạo áp lực lớn lên cột sống, dễ dẫn đến thoát vị đĩa đệm
• Bẩm sinh: Những người sinh ra đã mắc các bệnh về cột sống như gù vẹo, gai cột sống, có nguy cơ bị thoát vị đĩa đệm cao hơn bình thường.
• Chế độ sinh hoạt thiếu lành mạnh: Hút thuốc lá, uống nhiều bia rượu…
• Nguyên nhân khác: Ăn uống thiếu chất dinh dưỡng, lười vận động, di truyền…

Thoát vị đĩa đệm cột sống thắt lưng có chữa được không? Cách chẩn đoán bệnh

Theo lương y Đỗ Minh Tuấn, thoát vị đĩa đệm là bệnh xương khớp khó chữa dứt điểm. Sở dĩ như vậy bởi bệnh chỉ được xem là khỏi hoàn toàn nếu cấu trúc cột sống, vị trí đĩa đệm, bao xơ phục hồi về trạng thái ban đầu. Trong khi đó, điều này không thể xảy ra, ngay cả khi áp dụng các biện pháp như phẫu thuật thay đĩa đệm.

Các phương pháp điều trị hiện nay chỉ giúp giảm triệu chứng đau nhức, phục hồi phần nào khả năng vận động cho người bệnh. Tuy nhiên, nếu phát hiện sớm và chữa đúng cách, bệnh có thể được kiểm soát và cải thiện đến 80 – 85%.

Do đó, khi thấy biểu hiện đau nhức tại vùng thắt lưng, người bệnh nên đến ngay các cơ sở y tế chuyên khoa để khám, xác định nguyên nhân gây bệnh. Thông qua kết quả thu được, bác sĩ sẽ tư vấn cho bạn hướng xử lý phù hợp.

Để chẩn đoán bệnh, các bác sĩ sẽ thực hiện khám lâm sàng và cận lâm sàng:

• Khám lâm sàng: Dựa vào các triệu chứng bên ngoài và quá trình trao đổi về triệu chứng để xác định giai đoạn bệnh.
• Khám cận lâm sàng:

• Chụp X-Quang: Thông qua hình ảnh bác sĩ sẽ xác định được vị trí thoát vị, các tổn thương của cột sống.
• Chụp cộng hưởng từ (MRI): Giúp xác định vị trí, hình thái, số tần thoát vị.
• Chụp cắt lớp vi tính (CT): Xác định chính xác vị trí, mức độ thoát vị.

Các bài tập dành cho người thoát vị đĩa đệm cột sống thắt lưng

Bên cạnh việc điều trị, người bệnh cần chú ý tập luyện để bệnh mau chóng được cải thiện. Dưới đây là một số bài tập thể dục, yoga hiệu quả dành cho người thoát vị đĩa đệm cột sống lưng:

• Động tác gập người
• Bài tập chống đẩy
• Bài tập nâng chân
• Bài tập Dead Bug
• Bài tập yoga dành cho người thoát vị đĩa đệm lưng: Tư thế rắn hổ mang, tư thể đứa trẻ, tư thế cây cầu, tư thế hình cánh cung…

Khi tập luyện, người bệnh cần chú ý những điều sau để tránh tổn thương hoặc làm tình trạng bệnh tăng nặng:

• Khởi động, làm nóng cơ trước khi tập
• Tập luyện vừa phải, từ từ, nhẹ nhàng, không quá sức
• Trong quá trình tập luyện thấy đau cần dừng ngay và massage gân cơ
• Tránh các bài tập nặng, gây áp lực nhiều cho vùng lưng như uốn vặn người, cử tạ, cúi đầu chạm ngón chân…
• Tốt nhất nên tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi tập để lựa chọn bài tập phù hợp.

Cách phòng tránh thoát vị đĩa đệm

Để phòng ngừa thoát vị đĩa đệm cột sống thắt lưng, người bệnh cần chú ý những điều sau:

• Không ngồi làm việc ở một tư thế quá lâu.
• Thường xuyên tập thể dục để các khớp được dẻo dai, linh hoạt.
• Không mang vác vật nặng, làm việc hoặc tập luyện quá sức.
• Giữ cân nặng ở mức hợp lý.
• Kết hợp làm việc và nghỉ ngơi xen kẽ.
• Giữ tư thế đứng thẳng cho cột sống khi làm việc, sinh hoạt.
• Không hút thuốc lá, rượu bia, ăn uống đầy đủ chất dinh dưỡng.

Các cách chữa thoát vị đĩa đệm cột sống thắt lưng phổ biến hiện nay

Hiện nay, có rất nhiều cách điều trị thoát vị đĩa đệm cột sống thắt lưng. Dưới đây là một số phương pháp phổ biến và ưu, nhược điểm của từng cách chữa được lương y Đỗ Minh Tuấn phân tích.

Cách chữa thoát vị đĩa đệm tại nhà

Khi mới xuất hiện các triệu chứng đau nhức thắt lưng, người bệnh thường tìm đến các bài thuốc dân gian chữa thoát vị đĩa đệm từ các thảo dược quen thuộc. Một số bài thuốc được nhiều bệnh nhân áp dụng gồm:

• Chữa thoát vị đĩa đệm bằng xương rồng

Bài thuốc này sử dụng loại xương rồng 3 cạnh hoặc xương rồng ông. Bạn cần chuẩn bị nguyên liệu gồm: 2-3 nhánh xương rồng và 1 nắm muối hạt. 

Xương rồng rửa sạch, loại bỏ hết phần cạnh chứa gai rồi đập dập. Sau đó trộn xương rồng với muối hạt rồi đem sao trên chảo nóng. Để hỗn hợp nguội bớt thì bọc vào miếng vải mỏng, chườm lên vùng thoát vị. Thực hiện đều đặn mỗi ngày sẽ giúp các triệu chứng bệnh giảm dần. 

• Bài thuốc đắp hoặc uống từ lá lốt:

Bài thuốc uống: Chuẩn bị 100g lá lốt và 200ml sữa tươi. Lá lốt rửa sạch, để ráo nước rồi xay hoặc ép lấy nước cốt. Trộn nước cốt này với sữa bò rồi đun nóng và uống trước bữa ăn khoảng 30 phút mỗi ngày. 

Bài thuốc đắp: Lấy lá lốt, cây chó đẻ, ngải cứu mỗi thứ 200g. Rửa sạch các loại lá, để ráo nước rồi giã nát. Sau đó cho hỗn hợp vào sao nóng trên bếp rồi bọc thuốc vào một miếng vải mỏng. Khi thấy nhiệt độ giảm xuống ấm nóng vừa thì đắp lên vùng đau lưng do thoát vị. Khi gói thuốc nguội, tiếp tục cho lên chảo sao nóng lại và đắp tiếp từ 2 – 3 lần. 

• Chữa thoát vị đĩa đệm bằng ngải cứu

Chuẩn bị 1 nắm lá ngải cứu trắng và muối hạt. Ngải cứu rửa sạch, để ráo nước rồi cho vào chảo sao nóng cùng với muối. Sau đó, cho thuốc lên miếng vải sạch, mỏng, kiểm tra nhiệt độ ấm vừa thì đắp thuốc lên vùng thoát vị đến khi thuốc nguội. Tiếp tục sao lại thuốc và đắp từ 2 – 3 lần. 

• Bài thuốc từ rễ cây trinh nữ

Chuẩn bị lá lốt, lá đinh lăng, cây trinh nữ mỗi loại 30g. Rủa sạch cả 3 loại thảo dược, phơi khô và cắt khúc nhỏ. Cho thuốc vào sắc với khoảng 1,5 lít nước và uống liên tục thay nước mỗi ngày. 

• Hoặc bệnh nhân có thể sử dụng một số thảo dược khác để chữa thoát vị đĩa đệm cột sống thắt lưng như: Đu đủ, cỏ xước, gạo lứt, cây chuối hột…

Ưu điểm: An toàn, lành tính, dễ thực hiện, nguyên liệu rẻ.

Nhược điểm: Hiệu quả thấp, bệnh dễ tái phát và trở nặng. Các bài thuốc dân gian chỉ mang tính truyền miệng, chưa được kiểm chứng khoa học. Vì vậy, trong trường hợp áp dụng từ 5 đến 7 ngày mà không thấy có hiệu quả, hoặc trong quá trình áp dụng bệnh có dấu hiệu nặng hơn. Người bệnh cần ngừng áp dụng ngay và đi khám bác sĩ để được tư vấn cách khắc phục phù hợp.

Điều trị thoát vị đĩa đệm cột sống thắt lưng bằng y học hiện đại

Tùy vào mức độ bệnh, các bác sĩ Tây y sẽ chỉ định bệnh nhân sử dụng một trong các biện pháp sau:

Điều trị nội khoa (uống thuốc Tây)

Phương pháp này sử dụng trong trường hợp bệnh cấp tính nhằm giảm nhanh các triệu chứng đau nhức, co cứng cơ, giúp bệnh nhân phục hồi vận động tạm thời. Các loại thuốc đặc trị thoát vị đĩa đệm gồm:

• Thuốc giảm đau thông thường: Paracetamol…
• Thuốc giảm đau, kháng viêm không Steroid: Aspirin, Diclofenac, Meloxicam…
• Thuốc giãn cơ: Myonal, Mydocalm…
• Thuốc giảm đau thần kinh
• Vitamin nhóm B
• Tiêm Corticosteroids ngoài màng cứng: Sử dụng trong trường hợp bệnh nặng, các cơn đau dữ dội, dùng thuốc giảm đau thông thường không hiệu quả.

Vật lý trị liệu

Phương pháp này giúp giảm đau, phục hồi chức năng vận động hiệu quả. Một số biện pháp vật lý trị liệu thường được sử dụng gồm: Dùng sóng cao tần, chiếu tia hồng ngoại, chiếu laser, kéo giãn cột sống…

Điều trị ngoại khoa (phẫu thuật)

Với các trường hợp bị thoát vị đĩa đệm nặng, điều trị nội khoa không có kết quả, rễ thần kinh bị chèn ép toàn bộ gây hội chứng đuôi ngựa, cơ yếu khó đi lại, mất kiểm soát bàng quang… bệnh nhân sẽ được chỉ định phẫu thuật.

Các phương pháp phẫu thuật phổ biến hiện nay gồm: Mổ nội soi, mổ hở, thay thế một phần hoặc toàn bộ đĩa đệm…

Ưu điểm của phương pháp Tây y: Hiệu quả nhanh chóng, giảm đau tức thì, tiện lợi khi sử dụng.

Nhược điểm:

• Thuốc tân dược chỉ điều trị triệu chứng, không trị bệnh dứt điểm
• Thuốc Tây y dễ gây tác dụng phụ như: Chóng mặt, mệt mỏi, buồn nôn, táo bón, ảnh hưởng đến dạ dày, gan, thận…
• Có thể gây nhờn thuốc nếu lạm dụng hoặc sử dụng sai cách. Từ đó khiến việc dùng thuốc không còn phát huy hiệu quả nữa, ngay cả với các vấn đề nhẹ, đơn giản.
• Phương pháp phẫu thuật chi phí cao, tiềm ẩn rủi ro nhiễm trùng, chảy máu sau mổ, bệnh có thể tái phát trở lại.

Điều trị thoát vị đĩa đệm cột sống lưng bằng Đông y

Y học cổ truyền chữa thoát vị đĩa đệm cột sống lưng theo hướng bảo tồn, không can thiệp ngoại khoa. Để điều trị, Đông y sử dụng các bài thuốc từ thảo dược tự nhiên, có tác dụng trị bệnh từ trong ra ngoài, tiêu viêm, giải độc, loại bỏ căn nguyên, cân bằng âm dương. Đồng thời cải thiện chức năng phủ tạng, bồi bổ sức khỏe để ngăn ngừa tái phát.

Một số vị thuốc được sử dụng trong bài thuốc Đông y gồm: Tơ hồng xanh, đương quy, đỗ trọng, phòng phong, dây đau xương, ké đầu ngựa, kim ngân cành…

Thuốc Đông y gồm thuốc nam (sử dụng các thảo dược trong nước) và thuốc bắc (có nguồn gốc Trung Quốc). Trong đó thuốc nam được đông đảo bệnh nhân tin tưởng sử dụng vì phù hợp với cơ địa người Việt.

Bên cạnh đó, để gia tăng hiệu quả điều trị, y học cổ truyền còn kết hợp với một số biện pháp vật lý trị liệu như:

• Châm cứu: Dùng kim châm tác động vào mạch, dây thần kinh, giúp giảm đau, giảm viêm, thông kinh hoạt lạc, nâng cao chức năng vận động.
• Xoa bóp, bấm huyệt:  Dùng tay tác động vào các huyệt đạo, giúp giảm đau, lưu thông khí huyết, tăng cường vận động.

Ưu điểm:

• An toàn, không gây tác dụng phụ, phù hợp với mọi đối tượng.
• Hiệu quả bền vững và lâu dài, loại bỏ bệnh từ gốc.
• Chi phí phù hợp với mọi người bệnh.

Nhược điểm:

• Thời gian điều trị lâu dài, hiệu quả nhanh chậm tùy thuộc vào cơ địa người bệnh.
• Thuốc phải đun sắc tốn thời gian, vị đắng khó uống.

Hiểu rõ rằng Đông y có ưu thế hơn trong việc điều trị các bệnh lý xương khớp mãn tính. Từ 150 năm trước, các lương y dòng họ Đỗ Minh đã dành nhiều thời gian, công sức để nghiên cứu Bài thuốc nam chữa thoát vị đĩa đệm hiệu quả.

Thoát vị đĩa đệm cột sống thắt lưng cần chữa trị sớm và đúng cách, nếu không sẽ gây biến chứng nguy hiểm. Hy vọng qua bài viết trên đây, bạn đọc nắm rõ các kiến thức về bệnh và tìm được cách chữa trị, phòng tránh hiệu quả.