Đau lưng dưới là bệnh gì? Nguyên nhân và cách điều trị

Hầu hết các trường hợp đau lưng dưới thường là do chấn thương hoặc sinh hoạt, khuân vác vật nặng sai tư thế. Bên cạnh đó, bệnh hình thành cũng có thể là kết quả của một số bệnh lý khác như thoái hóa cột sống thắt lưng, viêm ruột thừa hoặc viêm vùng chậu,… 

Đau lưng dưới là bệnh gì?

Theo các chuyên gia khoa Phẫu thuật chỉnh hình cho biết, vùng thắt lưng dưới thường thực hiện các chức năng quan trọng của cơ thể. Chẳng hạn như chúng giúp hỗ trợ cấu trúc, di chuyển và bảo vệ một số mô của cơ thể. Cụ thể, khi đứng, lưng dưới hoạt động để hỗ trợ trọng lượng của phần trên cơ thể. Còn khi uốn cong hoặc xoay thắt lưng, lưng dưới sẽ thực hiện các nhiệm vụ liên quan đến chuyển động.

Do đó, nếu thắt lưng dưới bị chấn thương sẽ tác động lên gân, cột sống, cơ và dây chằng. Khi đó, người bệnh sẽ có cảm giác đau nhức xuất hiện ở ngang lưng dưới. Trong trường hợp nghiêm trọng, đau có thể chạy dọc từ thắt lưng lan rộng xuống mông và chân. Từ đó gây ảnh hưởng đến khả năng đứng thẳng và cử động của vùng thắt lưng.

Thông thường, các triệu chứng đau thường được cải thiện sau đó vài tuần kể từ khi bệnh khởi phát. Có khoảng 40 – 90% mắc bệnh thường cảm thấy triệu chứng giảm dần và bản thân khỏe hơn sau 6 tuần. Tuy nhiên, cũng có một số trường hợp đau thường diễn ra đột ngột và không thuyên giảm. Lúc này, để ngăn ngừa bệnh chuyển nặng, đồng thời giúp bảo vệ các mô mềm của hệ thần kinh và tủy sống cũng như các cơ quan lân cận của vùng xương chậu và bụng, người bệnh nên đến cơ sở y tế thăm khám để bác sĩ chẩn đoán và chỉ định giải pháp chữa trị thích hợp.

Phân loại đau lưng dưới

Dựa theo thời gian xuất hiện và nguyên nhân gây bệnh, đau lưng dưới được chia thành các loại chính sau:

+ Dựa theo thời gian

• Đau lưng dưới cấp tính: Thời điểm đau xuất hiện và kéo dài dưới 6 tuần
• Đau lưng dưới nửa mãn tính: Đau kéo dài từ 6 – 12 tuần
• Đau lưng dưới mãn tính: Đau kéo dài hơn 12 tuần

+ Dựa theo nguyên nhân gây đau

• Đau do bệnh lý: Có khoảng 80% người mắc đau lưng dưới do yếu tố bệnh lý xương khớp gây nên
• Đau do cơ học: Có khoảng 35% do yếu tố cơ học gây nên
• Đau phi cơ học: Chiếm 20%

Nguyên nhân gây đau lưng dưới

Theo các chuyên gia, nguyên nhân cơ bản gây đau lưng dưới chưa được xác định rõ ràng. Tuy nhiên, dựa vào vị trí đau có thể xác định bệnh xuất hiện chủ yếu do các bệnh lý sau đây:

+ Đau lưng dưới ở giữa

Ngoài vấn đề tổn thương cột sống, đau lưng phía bên dưới ở giữa hình thành có thể là do:

• Thoái hóa cột sống thắt lưng: Bệnh thường xảy ra ở người cao tuổi với triệu chứng đau nhức, tê bì và khó cử động tại khi cúi hoặc khom lưng. Ban đầu đau âm ỉ tại vị trí tổn thương nhưng sau đó đau có thể lan xuống và gây khó chịu, đau nhức lưng ở giữa cột sống
• Hẹp ống sống: Gây chèn ép dây thần kinh và tủy sống bằng cách kích thích các mô hoặc xương khác trong ống sống phát triển. Khi rễ dây thần kinh bị chèn ép gây đau nhức ở vùng thắt lưng. Không những thế, hẹp ống sống còn có thể gây đau ở chi dưới mỗi khi đi bộ hoặc cử động. 
• Thoát vị đĩa đệm thắt lưng: Nhân nhầy trong đĩa đệm thoát ra khỏi vị trí vốn có ban đầu của nó, gây chèn éo dây thần kinh dẫn đến cơn đau nhức chạy dọc ở vùng lưng dưới đến hai chân.

+ Đau lưng dưới phía bên phải

Bệnh xuất hiện có thể là do các nguyên nhân sau:

• Viêm đau đại tràng: Viêm đại tràng mãn tính hoặc viêm đau đại tràng co thắt có thể gây đau nhức vùng thắt lưng dưới phía bên phải. Ngoài triệu chứng này ra, người bệnh thường gặp biểu hiện tiêu chảy, đầy hơi hoặc chướng bụng,… Do đó, khi gặp phải các dấu hiệu này, bệnh nhân nên tiến hành kiểm tra đại tràng
• Bệnh viêm tụy: Dựa vào cấu tạo, tuyến tụy nằm gần dạ dày. Do đó, khi chúng bị viêm sẽ gây ảnh hưởng đến dạ dày, gây đau nhức vùng thượng vị. Đau có thể kéo dài liên tục và lan rộng ra phía sau lưng hoặc hạ sườn hai bên

+ Đau lưng dưới vị trí bên trái

Đau lưng dưới bên trái chủ yếu do các bệnh lý sau gây nên:

• Bệnh viêm ruột thừa: Bệnh thường xuất hiện với triệu chứng đau nhức ở vùng bụng dưới. Thông thường, đau sẽ lan rộng sang 2 bên hông và bên trái vùng thắt lưng dưới
• Sỏi thận: Là một trong những nguyên nhân gây đau nhức ở vùng lưng dưới phía bên trái. Sỏi thận hình thành thường gây tắc đường tiểu từ thận xuống bàng quang, gây đau nhức lưng, đồng thời kèm theo các triệu chứng khác như buồn nôn, tiểu khó, tiểu buốt hoặc tiểu ra máu,…

+ Đau lưng dưới vị trí gần mông

Đau lưng dưới gần mông có thể là do:

• Bệnh đau dây thần kinh tọa: Dây thần kinh tọa bị tổn thương thường gây nên tình trạng đau nhức, khó chịu ngay tại vùng thắt lưng dưới gần mông. Bên cạnh đau còn kèm theo cảm giác ngứa ran hoặc tê bì chân
• Lạc nội mạc tử cung: Là một trong những bệnh lý phụ khoa thường xuất hiện với triệu chứng đau nhức ở vùng thắt lưng dưới gần mông. Ngoài ra, người bệnh còn gặp phải tình trạng đau nhiều ở vùng xương chậu và vùng bụng
• Viêm vùng chậu: Là bệnh lý nhiễm trùng ở phần trên bộ phận sinh dục như xương chậu, cổ tử cung hoặc buồng trứng,… Bệnh thường gây sốt, đau bụng dưới và đau nhức vùng cột sống thắt lưng dưới giữa hai mông,…
• Nhiễm trùng đường tiết niệu: Ngoài triệu chứng tiểu ra máu, nước tiểu nặng mùi hoặc nước tiểu có màu vàng,… bệnh nhiễm trùng đường tiết niệu còn gây đau nhức vùng thắt lưng dưới gần mông
• Bệnh phụ khoa khác: Một số bệnh lý phụ khoa khác như viêm cổ tử cung, u nang buồng trứng hoặc viêm âm đạo cũng là nguyên nhân gây đau nhức vùng lưng dưới gần mông

Ngoài các nguyên nhân nêu trên, bệnh đau lưng dưới hình thành cũng có thể do các yếu tố cơ học sau đây:

• Tính chất công việc: Thường xuyên khuân vác vật nặng hoặc thực hiện các hành động lặp đi lại nhiều lần như khom hoặc cúi lưng trong thời gian dài sẽ gây tổn thương cột sống dẫn đến chứng đau nhức âm ỉ ở thắt lưng dưới
• Chấn thương: Theo các bác sĩ khoa Chấn thương Chỉnh hình cho biết, chấn thương trong quá trình tập luyện thể dục thể thao hoặc do tai nạn thường gây ảnh hưởng trực tiếp đến cột sống. Nếu tình trạng này không được chữa trị dứt điểm có thể gây đau nhức dọc theo cột sống xuống vùng lưng dưới
• Yếu tố cơ học khác: Bao gồm tư thế sinh hoạt không đúng khoa học như đứng hoặc ngồi một chỗ quá lâu, lười vận động hoặc béo phì,…

Đối tượng dễ mắc bệnh đau lưng dưới

Đau lưng dưới có thể xuất hiện ở bất kỳ đối tượng nào, bao gồm cả trẻ em, thanh thiếu niên và người cao tuổi. Tuy nhiên, những đối tượng sau đây thường có nguy cơ mắc bệnh đau lưng cao.

• Người từ 30 – 40 tuổi: Tuổi tác càng cao, tốc độ thoái hóa khớp diễn ra càng nhanh. Do đó, người càng lớn tuổi khả năng mắc chứng đau lưng sẽ phổ biến và thường xuyên hơn, nhất là đau ở vùng thắt lưng dưới
• Người lười vận động, thiếu tập thể dục: Cơ bắp và hệ xương khớp ở những đối tượng này thường không được sử dụng sẽ yếu dần dẫn đến tình trạng đau nhức ở vùng thắt lưng dưới
• Người béo phì, thừa cân nặng: Việc thừa cân sẽ khiến vùng thắt lưng dưới phải chịu thêm áp lực. Lâu dần, chức năng hoạt động của các cơ bắp và hệ xương khớp nơi này suy yếu dần và gây đau

• Người mắc các bệnh lý về xương khớp: Những người mắc các bệnh về xương khớp như viêm khớp hoặc ung thư thường có nguy cơ mắc chứng đau lưng dưới cao
• Người thường xuyên mang vác nhưng không đúng cách: Thường xuyên mang vác vật nặng bằng lưng thay vì sử dụng chân sẽ chính là yếu tố rủi ro, làm tăng nguy cơ mắc chứng đau nhức ở vùng thắt lưng dưới
• Bệnh nhân bị trầm cảm: Theo một số nghiên cứu, những đối tượng mắc chứng trầm cảm hoặc thường xuyên lo lắng, âu lo thường có khả năng mắc bệnh đau lưng dưới cao hơn những người sống vui vẻ, tâm lý thoải mái
• Hút thuốc lá: Khói thuốc lá chứa lượng lớn chất độc hại, có thể làm giảm lưu lượng máu đến cột sống ở vùng thắt lưng dưới. Nếu vấn đề này kéo dài sẽ dẫn đến tình trạng thiếu hụt dưỡng chất cung cấp ở các khớp xương và đĩa đệm vùng thắt lưng. Từ đó làm chậm quá trình làm lành tổn thương ở các bộ phận nơi đây, gây đau nhức dữ dội

Chẩn đoán đau lưng dưới

Thông thường để chẩn đoán bệnh, nhân viên y tế thường dựa vào khám lâm sàng tại vị trí đau. Và để có kết quả chính xác, họ thường yêu cầu bệnh nhân thực hiện thêm một vài thủ thuật chẩn đoán cận lâm sàng sau đây để kiểm tra đĩa đệm, xương, dây chằng và gân ở lưng.

• Chụp cộng hưởng MRI hoặc CT
• Xét nghiệm máu
• Quét xương
• Chụp X – quang
• Điện cơ EMG để đo xung điện được tạo ra bởi dây thần kinh, giúp xác nhận dây thần kinh có bị chèn ép bởi hẹp ống sống hoặc thoát vị đĩa đệm 

Điều trị chứng đau lưng dưới

Để điều trị bệnh, người bệnh cần thăm khám để bác sĩ xác định chính xác nguyên nhân gây bệnh. Dựa vào kết quả chẩn đoán, họ sẽ đưa ra biện pháp điều trị cụ thể cho từng trường hợp bệnh. Đặc biệt, trong trường hợp đau do bệnh lý gây nên, bệnh nhân nên điều trị dứt điểm các bệnh lý này trước.

Dưới đây là các lựa chọn điều trị đau lưng dưới, bệnh nhân có thể tham khảo:

+ Chăm sóc bệnh tại nhà

Trong trường hợp đau nhẹ hoặc cơn đau vừa mới khởi phát, người bệnh có thể tự chăm sóc bệnh tại nhà. Bệnh nhân có thể sử dụng nước đá chườm lên vùng lưng đau nhức trong vòng 48 giờ đầu tiên. Sau đó, người bệnh nên thay túi chườm lạnh chuyển sang chườm nóng trong các giờ tiếp theo để giảm nhanh triệu chứng đau nhức.

Ngoài ra, tắm nước ấm cũng được xem là cách giảm đau lưng dưới hiệu quả tại nhà. Hơi ấm có tác dụng giúp các mao mạch máu dưới da giãn nở, thúc đẩy máu lưu thông tốt. Từ đó giúp cung cấp dưỡng chất nuôi dưỡng, tăng khả năng chữa lành tổn thương.

Bên cạnh đó, người bệnh có thể sử dụng một số loại thuốc giảm đau không kê đơn để cải thiện bệnh. Một số loại thuốc giảm đau thường được dùng như Acetaminophen (Tylenol) hoặc Ibuprofen (Motrin IB hoặc Advil). Tuy nhiên, các loại thuốc này có thể gây tác dụng phụ hại đến sức khỏe. Do đó, bệnh nhân nên chú ý không dùng quá liều hoặc lạm dụng trong thời gian dài.

Mặt khác, để giảm triệu chứng đau nhức, khó chịu khi nằm. Bệnh nhân nên nằm nghiêng sang một bên với tư thế hơi cong đầu gối. Để tạo cảm giác thoải mái và giảm áp lực lên vùng thắt lưng dưới, người bệnh có thể dùng gối mềm đặt giữa đầu gối hai chân và đùi.

Các biện pháp tự chăm sóc tại nhà thường giúp giảm đau nhanh ở vùng lưng dưới. Tuy nhiên, nếu cơn đau không thuyên giảm sau 72 giờ điều trị tại nhà, người bệnh nên đến bệnh viện để được bác sĩ kiểm tra và chỉ định biện pháp chữa trị phù hợp.

+ Điều trị y tế

Tùy thuộc vào mức độ đau khác nhau mà bác sĩ sẽ kê đơn thuốc điều trị ở mỗi bệnh nhân không giống nhau, bao gồm cả về loại thuốc và liều lượng.

Một số loại thuốc được bác sĩ kê đơn như:

• Thuốc giãn cơ: Thuốc được chỉ định dùng ở trường hợp đau nhẹ đến trung bình nhưng dùng thuốc giảm đau kê đơn không giúp cải thiện bệnh. Thuốc này có tác dụng phụ buồn ngủ và chóng mặt. Vì thế, người bệnh nên thận trọng trước khi dùng
• Thuốc giảm đau tại chỗ: Một số loại thuốc mỡ hoặc kem bôi ngoài da có tác dụng giảm đau khi bôi tại vị trí đau. Tuy nhiên, thuốc chỉ có tác dụng tạm thời, sử dụng lâu dài có thể gây ảnh hưởng xấu đến sức khỏe

• Thuốc chống viêm không steroid (NSAID): Có tác dụng giảm nhanh chứng đau lưng cấp tính. Nhưng thuốc không được sử dụng kéo dài bởi có thể gây tác dụng phụ nghiêm trọng. Các loại thuốc chống viêm không steroid chỉ được dùng theo đơn kê từ bác sĩ.
• Thuốc gây nghiện để giảm đau: Một số loại thuốc chứa Opioids có tác dụng gây nghiện như Oxycodone hoặc Hydrocodone cớ thể sử dụng trong thời gian ngắn để cải thiện bệnh. Tuy nhiên, thuốc không hoạt động tốt ở người đau lưng dưới mãn tính. Bên cạnh đó, các loại thuốc này có thể gây hại đối với sức khỏe. Do đó, chúng chỉ được chỉ định dùng dưới một tuần.
• Thuốc chống trầm cảm: Sử dụng liều thấp thuốc chống trầm cảm có tác dụng giảm đau mãn tính. Nhưng nếu lạm dụng thuốc này trong thời gian dài có thể khiến tình trạng trầm cảm thêm nghiêm trọng

Trong trường hợp sử dụng các thuốc nêu trên nhưng đau không thuyên giảm mà còn lan rộng xuống chân, bác sĩ sẽ chỉ định tiêm thuốc chống viêm Cortisone vào tủy sống hoặc màng cứng. Thuốc này có tác dụng giảm đau và giảm viêm quanh rễ dây thần kinh. Thông thường, tác dụng cải thiện triệu chứng bệnh thường kéo dài dưới một vài tháng. 

Bên cạnh dùng thuốc, nhân viên y tế sẽ yêu cầu bệnh nhân áp dụng các phương pháp vật lý trị liệu khác nhau để chữa đau lưng dưới. Cụ thể như:

• Siêu âm
• Sử dụng nhiệt 
• Kỹ thuật giải phóng cơ bắp cho cơ lưng
• Kích thích điện
• Xoa bóp, massage
• Châm cứu, bấm huyệt
• Các bài tập luyện cơ lưng như cúi người, đạp xe,…

+ Phẫu thuật

Trong trường hợp đau lưng dưới nghiêm trọng do rễ dây thần kinh bị chèn ép dẫn đến tình trạng rối loạn cảm giác hoặc mất tự chủ khi tiểu, đại tiện, phẫu thuật là điều cần thiết. Biện pháp chữa trị này sẽ giúp loại bỏ đĩa đệm hư hỏng hoặc phần xương thừa. Từ đó giúp giải nén cột sống và phục hồi rễ dây thần kinh, cải thiện bệnh.

Phòng ngừa đau lưng dưới

Để phòng ngừa bệnh, người bệnh có thể áp dụng các cách sau đây:

• Tập thể dục thường xuyên. Tốt nhất nên áp dụng các bài tập liên quan đến cơ bắp ở phần lưng dưới và bụng
• Duy trì cân nặng ổn định sẽ giúp làm giảm áp lực đè nén lên các cơ bắp và khối xương ở vùng lưng dưới. Từ đó giúp phòng tránh bệnh đau lưng. Đối với người thừa cân, cách phòng bệnh hiệu quả là giảm cân. Tuy nhiên, để đạt được cân nặng ổn định, người bệnh nên có kế hoạch giảm cân khoa học
• Duy trì đúng tư thế trong quá trình sinh hoạt và làm việc
• Khi bưng vác vật nặng cần đúng cách. Bệnh nhân nên uốn cong đầu gối và nâng bằng chân để hạn chế lực tác động trên lưng
• Khói nicotine chứa trong thuốc lá làm tăng nguy cơ thoái hóa đĩa đệm cột sống dẫn đến đau lưng. Do đó, bệnh nhân nên từ bỏ hút thuốc lá
• Hạn chế mang giày cao gót
• Ngủ với tư thế đúng
• Bổ sung dinh dưỡng cho cơ thể bằng cách xây dựng chế độ ăn giàu khoáng chất, protein và vitamin,…

Đau lưng dưới do các yếu tố cơ học gây nên có thể được khắc phục nếu người bệnh thay đổi thói quen sinh hoạt và ăn uống hàng ngày. Tuy nhiên, trong trường hợp đau do bệnh lý gây nên, người bệnh cần sự can thiệp từ y khoa.