Bệnh sỏi mật là gì? Nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị dứt điểm

Sỏi mật hay sỏi túi mật là bệnh với tỷ lệ mắc ngày càng gia tăng bởi thói quen sống không lành mạnh hiện nay. Bệnh có thể biểu hiện rõ ràng với các triệu chứng như đau bụng đột ngột, dữ dội hoặc đau chỉ âm ỉ hoặc tức nặng ở hạ sườn phải, vùng thượng vị,.. nhưng cũng có thể diễn biến âm thầm. Đáng nói, những triệu chứng bệnh thường bị nhầm lẫn với dạ dày hay sỏi thận gây khó khăn cho cả người bệnh và thầy thuốc trong việc điều trị.

Tìm hiểu về bệnh sỏi mật là gì? Có nguy hiểm không?

Sỏi mật hay sỏi túi mật là tình trạng túi mật xuất hiện các viên sỏi rắn. Sỏi hình thành trong túi mật nhưng cũng có thể thoát vào ống mật gây ra bệnh sỏi ống mật chủ. 

Theo nguyên lý về sỏi mật bệnh học, túi mật là cơ quan nằm ở bên phải ổ bụng và dưới gan, có nhiệm vụ chứa mật từ tế bào gan, sau đó đưa mật tới tá tràng và ruột non nhằm tiêu hóa thức ăn. Thành phần chính của mật gồm có muối mật, bilirubin, và cholesterol. Khi những thành phần này mất cân bằng, những hạt rắn như đá hoặc ở dạng nhầy như bùn được hình thành.

Theo các chuyên gia y tế, sỏi túi mật là căn bệnh rất phổ biến, chiếm tỷ lệ lớn trong các bệnh về nội tạng chỉ sau sỏi thận. Nói về vấn đề “sỏi mật có nguy hiểm không”, chuyên gia cho biết: “Sỏi mật hoàn toàn có thể điều trị dứt điểm nếu kịp thời phát hiện và điều trị. Tuy nhiên, nếu để lâu, bệnh có nguy cơ gây ra nhiều biến chứng nghiêm trọng, nguy hiểm tới tính mạng như:

• Viêm mủ đường mật: Sỏi trong ống mật có thể dẫn tới nhiễm trùng đường mật, tạo thành các ổ áp – xe trong gan và gây ra viêm mủ đường mật vô cùng nguy hiểm. Bệnh thường xuất hiện ở những người trên 50 tuổi và đã bị xơ gan, suy thận, áp – xe gan từ trước đó. 
• Viêm túi mật cấp: Đây chính là biến chứng nguy hiểm nhất của bệnh. Khi dịch mật tích tụ, bị tắc, vi khuẩn có thể ăn sâu vào túi mật, gây hoại tử, rò dịch mật thậm chí là tử vong.
• Viêm tụy cấp: Các hạt sỏi mật không chỉ gây tắc đường lưu thông dịch mật mà còn ngăn không cho dịch tụy xuống đường tiêu hóa. Do vậy, người bệnh cũng có nguy cơ viêm tụy cấp, gây tổn thương tuyến tụy, làm tăng nguy cơ mắc tiểu đường.”

Cũng theo bác sĩ Tuấn, sỏi túi mật là căn bệnh có những biến chứng khó lường vì thế, không nên chủ quan với bệnh. Nếu phát hiện các triệu chứng bất thường, người bệnh nên liên hệ với bác sĩ để được khám và điều trị kịp thời, tránh biến chứng nguy hiểm.

Nguyên nhân gây sỏi túi mật không phải ai cũng biết

Có nhiều nguyên nhân gây sỏi mật, chủ yếu là do sự mất cân bằng giữa các thành phần trong dịch mật (quá nhiều cholesterol hoặc bilirubin), sự ứ trệ dịch mật kéo dài và do viêm đường mật cũng như nhiễm khuẩn dịch mật. Những nguyên nhân này thường bắt nguồn từ 3 yếu tố chính gồm: Do bệnh lý, tinh thần – hoạt động, chế độ ăn uống, sinh hoạt.

Do bệnh lý

• Bệnh về máu: Đây là một trong những nguyên nhân gây bệnh khá phổ biến. Các bệnh về máu làm phá hủy hồng cầu, làm gia tăng lượng bilirubin trong mật – một trong những yếu tố chính hình thành nên sỏi. 
• Thừa cân, béo phì: Trọng lượng cơ thể lớn có thể gây ra các vấn đề rối loạn mỡ máu, làm tăng cholesterol, góp phần hình thành sỏi. 

Do tinh thần, hoạt động

• Stress kéo dài: Người thường xuyên căng thẳng, lo âu về công việc, cuộc sống, học hành,… trong thời gian dài có có thể khiến dịch mất tiết ra kém chất lượng.
• Lười vận động: Những người lười vận động như dân văn phòng, lái xe,.. hay những người ngồi nhiều, hoạt động ít cũng có thể khiến dịch mật bị ứ trệ, lâu ngày dẫn tới bệnh.

Do chế độ ăn uống

• Uống ít nước: Đây cũng là một trong những nguyên nhân gây bệnh rất phổ biến. Việc uống rất ít nước liên tục trong một thời gian dài có thể gây suy giảm chức năng gan, khiến dịch mật tiết ra ít đi. 
• Chế độ ăn uống không khoa học: Ăn nhiều chất béo bão hòa, ít calo, ít chất xơ, rau xanh cũng có thể dẫn tới bệnh. Đáng nói, chất béo bão hòa cũng có thể làm tăng lượng cholesterol trong máu, góp phần hình thành bệnh.

Triệu chứng sỏi mật dễ gây nhầm lẫn

Theo các chuyên gia, 80% trường hợp mắc bệnh sỏi túi mật thường không có triệu chứng rõ ràng và rất dễ bị nhầm lẫn với các bệnh lý như dạ dày, sỏi thận. Một số dấu hiệu của bệnh thường gặp cũng khá mơ hồ như chán ăn, sợ mùi dầu mỡ, đắng miệng, khô họng, buồn nôn, trướng bụng, chậm tiêu sau mỗi bữa ăn,..

Bệnh ở giai đoạn đầu không có triệu chứng rõ ràng, nhưng khi đã diễn tiến nghiêm trọng sẽ xuất hiện một số dấu hiệu sỏi mật như: 

• Đau bụng: Đây là một trong những triệu chứng khá điển hình của bệnh. Các cơn đau thường xuất hiện sau những bữa ăn nhiều dầu mỡ, vào ban đêm gây mất ngủ. Lúc đầu, đau có thể xuất phát từ hạ sườn phải, sau đó lan sang bả vai và lưng. Đau bụng có thể âm ỉ nhưng cũng có thể dữ dội, kéo dài vài giờ tới vài ngày.
• Sốt: Khi bị bệnh sẽ thường đi kèm với sốt do viêm đường mật, túi mật. Sốt có thể kéo dài vài giờ, hàng tháng, thường xảy trước hoặc sau các cơn đau. 
• Vàng da: Vàng da, vàng mắt xảy ra sau đau và sốt 1 – 2 ngày. Nguyên nhân là do sỏi gây tắc mật, kèm theo ngứa, nước tiểu vàng, phân bạc. So với sốt, đau, triệu chứng vàng da thường mất đi chậm hơn.

Do những biến chứng nguy hiểm nên ngay khi phát hiện các triệu chứng bất thường của bệnh, người bệnh cần liên hệ với bác sĩ để được chẩn đoán chính xác và điều trị kịp thời.

Sỏi mật có chữa được không? Chữa sỏi mật thế nào hiệu quả?

“Sỏi mật có chữa không?” là câu hỏi của không ít bệnh nhân. Giải đáp thắc mắc này, bác sĩ cho biết bệnh có thể chữa được và có nhiều phương pháp khác nhau để điều trị như: Sử dụng thuốc điều trị, phẫu thuật, chữa sỏi túi mật bằng Đông y, điều trị bằng mẹo dân gian,… Tuy nhiên, chữa theo cách nào còn tùy thuộc vào từng trường hợp cụ thể của người bệnh, vị trí sỏi, các triệu chứng do sỏi gây ra và tình trạng sức khỏe của người bệnh. 

Điều trị sỏi mật bằng Tây y 

Thông thường, với biện pháp chữa sỏi mật bằng Tây y, các bác sĩ sẽ chỉ định điều trị nội khoa bằng cách sử dụng thuốc Tây nhằm giảm đau và tan sỏi. Tuy nhiên,  với trường hợp nặng, bệnh nhân có thể cần phẫu thuật loại bỏ sỏi.

Thuốc điều trị sỏi mật

Tùy thuộc vào mức độ bệnh, các bác sĩ có thể kê đơn một số loại thuốc sau:

• Thuốc giảm đau: Giúp giãn cơ và giảm co thắt đường mật, thường gặp nhất là papaverin, visceralgine…
• Thuốc kháng sinh: Giúp giảm nhiễm khuẩn do sỏi đường mật gây ra, tiêu biểu phải kể tới Aminosid, quinolon…
• Thuốc chống viêm: Giúp giảm viêm nhiễm do biến chứng bệnh gây nên, như Alphachymotrypsin
• Thuốc tan sỏi: Giúp ức chế sản xuất cholesterol ở gan và hòa tan lượng cholesterol dư thừa trong dịch mật, từ đó bào mòn sỏi, thường gặp nhất là ursodeoxycholic acid, chenodeoxycholic acid…

Phác đồ điều trị sỏi túi mật bằng thuốc tây y thường được áp dụng cho bệnh nhân có sỏi cholesterol nhỏ hơn 1.5cm và chưa bị canxi hóa. Sử dụng thuốc giúp giảm nhanh triệu chứng nhưng không có tác động tới căn nguyên gây ra do vậy bệnh có thể quay lại bất cứ lúc nào. Hơn nữa, thời gian điều trị bằng phương pháp này thường kéo dài và thường bị gián đoạn bởi tác dụng phụ trên đường tiêu hóa. 

Phẫu thuật chữa sỏi túi mật

Biện pháp điều trị này thường được áp dụng cho trường hợp sỏi gây biến chứng nghiêm trọng hoặc không thể sử dụng thuốc. Không ít bệnh nhân đặt câu hỏi “sỏi mật kích thước bao nhiêu phải mổ”. Giải đáp thắc mắc này, bác sĩ Tuấn cho biết: “Không có một con số cụ thể xem sỏi túi mật có kích thước bao nhiêu phải mổ. Bởi không phải trường hợp nào mắcbệnh cũng cần phẫu thuật. Có trường hợp sỏi chỉ vài mm đã phải mổ nhưng cũng có những người có sỏi trong túi mật lớn đến 1 – 2cm chưa phải can thiệp ngoại khoa.”

Khi được chỉ định phẫu thuật, đa phần bệnh nhân sẽ được phẫu thuật nội soi bởi cách này đơn giản, nhanh chóng, ít biến chứng so với mổ hở. Chi phí mổ sỏi mật cũng tùy thuộc vào từng biện pháp can thiệp khác nhau.

Tuy nhiên, nhiều trường hợp không thể can thiệp mổ vì sỏi nằm ở vị trí hiểm hóc, rải rác, hoặc những người không đáp ứng được vì lý do cơ địa, tình trạng sức khỏe. 

Ngoài ra, sau phẫu thuật cắt túi mật, một số bệnh nhân sẽ có biểu hiện rối loạn hóa như ăn chậm, tiêu chảy, khó tiêu, đầy hơi, đau bụng, sốt cao, vàng da, vàng tròng trắng mắt… Đây là những dấu hiệu khi dịch mật bị rò rỉ vào ổ bụng hoặc do sỏi còn sót trong ống sau phẫu thuật. Ngoài ra, người bệnh cũng có thể tái phát sau phẫu thuật do cơ địa, chế độ ăn uống không khoa học hay phòng ngừa không phù hợp.

5 bài thuốc điều trị sỏi mật tại nhà bằng mẹo dân gian

Bên cạnh việc dùng thuốc, không ít bệnh nhân chữa sỏi túi mật bằng các mẹo dân gian tại nhà bởi chi phí tiết kiệm, sử dụng nguyên liệu dễ tìm, an toàn lành tính cho sức khỏe. Một số mẹo dân gian phổ biến nhất phải kể tới:

• Chữa sỏi mật bằng quả dứa: Dùng dưới tươi gọt vỏ, khoét một lỗ nhỏ, thêm 0.3 kg phèn chua. Sau đó đem ninh cách thủy 3 tiếng. Nên ăn và uống cả nước dứa trong 1 tuần để đạt hiệu quả tốt nhất.
• Chữa sỏi mật bằng quả sung: Nên chọn quả sung không quá non, không quá già, thái mỏng, phơi khô, sao vàng hạ thổ. Sau đó dùng 200g trái sung đun cùng 4 bát nước. Đun cho tới khi còn 1 bát thì có thể sử dụng, uống 1 lần/ ngày trong 7 ngày để thấy hiệu quả tốt nhất.

• Cách chữa bằng quả đu đủ xanh: Giữ nguyên cả vỏ đu đủ, thêm muối và ninh cách thủy cho tới khi mềm. Sau đó để nguội và ăn cả vỏ lẫn ruột. Mỗi ngày ngày ăn một quả nhỏ, ăn liên tục trong 1 tuần.
• Chữa bằng dầu oliu: Để chữa bệnh bằng dầu oliu, người bệnh cần nhịn ăn 12 tiếng, sau đó uống 4 muỗng dầu và 1 muỗng nước cốt chanh/ lần. Uống đủ 8 lần, mỗi lần cách nhau 15 phút. Tuy nhiên, bệnh nhân cần lưu ý, dầu oliu có tác dụng nhuận tràng, khiến túi mật co bóp nhưng các chất các chất màu xanh, vàng theo phân ra ngoài cơ thể không phải là sỏi mà là hỗn hợp được tạo nên từ muối mật, nước chanh và dầu. Do vậy cách chữa sỏi mật bằng dầu oliu thực sự cần phải được xem xét.
• Chữa bằng rau ngổ: Người bệnh có thể sử dụng rau ngổ tươi rửa sạch, vắt lấy nước, có thêm thêm mật ong cho dễ uống. Lưu ý, uống vào buổi sáng lúc đói, uống liên tục trong 10 – 15 ngày để có hiệu quả tốt nhất. 
• Cách trị sỏi mật từ chuối hột: Bạn tách lấy phần hạt bên trong sau đó đem phơi khô, sao vàng rồi tán thành bột mịn. Mỗi ngày dùng khoảng 2 thìa bột đã chuẩn bị hòa cùng với 150ml nước sôi, khuấy đều và sử dụng. Kiên trì sử dụng bài thuốc này 7 – 10 ngày, sỏi sẽ được đào thải ra ngoài dễ dàng.

• Điều trị sỏi mật tại nhà bằng nghệ kết hợp mật ong: Bạn trộn lẫn 15g mật ong nguyên chất và 5g bột nghệ vàng, pha với một chút nước ấm để uống. Sử dụng hàng ngày trong một thời gian sẽ giúp các triệu chứng của bệnh sỏi mật được thuyên giảm một cách rõ rệt.

Các cách chữa sỏi mật bằng mẹo dân gian rất phong phú và được nhiều bệnh nhân tin tưởng. Tuy nhiên, nhiều phương pháp tới nay vẫn chưa được chứng minh được tính chính xác. Do vậy, trước khi áp dụng, người bệnh cần tìm hiểu, nghiên cứu kỹ để đảm bảo việc điều trị đạt hiệu quả tối ưu nhất.

Điều trị sỏi túi mật bằng đông y

Theo quan điểm của Đông y, sỏi mật được gọi là “thạch đởm”, xuất hiện do can uất khí trệ, ăn uống không điều độ hoặc do ngoại cảm thấp nhiệt. Để điều trị tận gốc bệnh, Đông y co rằng cần phải giải quyết được cùng lúc cả 3 yếu tố quan trọng sau đây:

• Cải thiện chức năng gan, tăng chất lượng dịch mật nhằm tránh kết thụ sỏi 
• Tăng vận động đường mật, giúp làm mềm sỏi từ đó bào mòn sỏi.
• Kháng khuẩn, kháng viêm, cải thiện sức đề kháng phòng ngừa biến chứng túi mật, đường mật và phòng bệnh tái phát.

Bởi có tác động tới toàn hệ thống gan mật, kể cả nguyên nhân hình thành sỏi nên chữa sỏi túi mật bằng Đông y được đánh giá là biện pháp điều trị tối ưu nhất hiện nay. Đông y cũng sử dụng các thảo dược tự nhiên trong điều trị nên an toàn, lành tính, và không gây tác dụng phụ cho người bệnh. Tuy nhiên, để đạt hiệu quả tốt nhất, người bệnh nên tìm tới các địa chỉ khám chữa bệnh uy tín, để được chẩn mạch và kê đơn phù hợp theo cơ địa và tình trạng bệnh.

Người bị sỏi mật nên ăn gì, kiêng gì?

Bên cạnh việc lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp, bác sĩ Lê Phương khuyến cáo, bệnh nhân cũng cần lưu ý tới chế độ ăn uống, sinh hoạt. Bởi đây là những yếu  tố có ảnh hưởng lớn tới quá trình và hiệu quả điều trị. Theo đó, bệnh nhân cần chú ý:

Nên ăn một số thực phẩm:

• Rau xanh, hoa quả giàu chất xơ giúp việc tiêu hóa tốt hơn, giảm hấp cholesterol trong thức ăn.
• Bổ sung thực phẩm giàu tinh bột tốt cho tiêu hóa như bánh mì, gạo, ngũ cốc, mì ống, khoai lang,…
• Thêm sữa ít béo như sữa tươi tách kem, sữa tách béo, sữa chua hoặc các loại sữa hạt như sữa đậu nành vào chế độ ăn uống bởi đây là thực phẩm tốt cho người bệnh.
• Bổ sung chất béo không bão hòa có trong dầu thực vật như dầu hướng dương, dầu hạt cải, dầu oliu, bơ và các loại hạt,..
• Uống đủ nước, ít nhất hai lít nước mỗi ngày.

Nên kiêng một số thực phẩm: 

• Thực phẩm chế biến sẵn, da, ngũ tạng động vật.
• Hạn chế chất béo bão hòa
• Không ăn nhiều đồ chiên rán, nhiều dầu mỡ

Ngoài ra, để chữa sỏi mật hiệu quả, người bệnh cũng nên dành nhiều thời gian tập luyện thể dục. Nên vận động thường xuyên, từ 30 – 45 phút mỗi ngày để hạn chế sự ứ trệ dịch mật, từ đó hỗ trợ điều trị và phòng ngừa bệnh hiệu quả hơn.