Cây Chìa Vôi - Công Dụng Trị Bệnh Và Các Bài Thuốc Hay

Cây Chìa vôi được biết đến là một loại thảo dược mang nhiều đặc tính, thành phần hóa học có lợi và có nhiều tác dụng dược lý. Đặc biệt loại thảo dược này có thể đáp ứng tốt với những biểu hiện, triệu chứng khó chịu của bệnh xương khớp như bệnh thoát vị đĩa đệm, phong tê thấp, thoái hóa cột sống… Ngoài ra, thảo dược còn thường được dùng trong điều trị rắn cắn, ong đốt, sưng nề, mụn nhọt…

Mô tả cây Chìa vôi

• Tên khác: Đau xương, Bạch liễm, Bạch phấn đằng
• Tên khoa học: Cissus modeccoides Planch
• Thuộc họ: Nho (danh pháp khoa học: Vitaceae)

Nhận dạng cây Chìa vôi

Cây Chìa vôi là một loại cây nhỏ leo, có chiều cao từ 2 – 4m. Khắp mọi phần đều nhẵn. Cành gần xuất hiện với hình trụ, đôi khi có màu nhạt, hơi đỏ hoặc có màu xanh nước biển, kích thước to bằng cọng lông ngỗng. Trên thân cây có khía. Tua hình sợ chỉ, cuốn đơn.

Lá đơn, hình tim ở phần gốc nhưng lại hẹp dần khi lên cuống, có 5 – 7 thùy chân vịt. Những lá trên hình mũi mác, gần nguyên. Răng nom như những cái lông, rất nhỏ, hướng về ngọn. Có khoảng 5 – 7 gân gốc, hình thành gân giữa của mỗi thùy, có 8 – 10 đôi gân bên.

Tất cả lá hơi trắng ở mặt dưới, gân con tạo thành mạng lưới nhỏ, không rõ rệt. Cuống lá dày ở phía gốc. Lá kèm thuôn, xuất hiện với hình tim ở gốc, thắt lại ở quãng giữa, tù ở ngọn, rụng khá sớm.

Hoa mọc thành cụm. Cụm hoa mọc đối diện với các lá thành ngù, có cuống, ngắn hơn các lá. Lá bắc thuôn, tương tự như lá kèm, rụng rất sớm. Nụ hoa hình trứng, cuống hoa nhẵn. Đài hoa rất nhẵn, hình chén. 4 cánh hoa xuất hiện với màu hơi vàng, có chiều dài 2mm, có 4 nhị. Bao phấn tròn. Chỉ nhị bằng đầu nhị. Trung đới không tồn tại bướu ở mặt trong.

Đĩa dày, khía có tai bèo, tồn tại 4 nhị ngăn cách nhau bởi những rãnh. Bầu nhẵn. Quả nang tròn, có kích thước từ 5 – 6mm. Khi quả chín sẽ có màu đen.

Phân bố

Cây Chìa vôi phân bố nhiều ở Trung Quốc, Lào, Thái Lan, Campuchia và Việt Nam. Ở nước ta, dược liệu có thể được tìm thấy từ Lào Cai, Ninh Bình, Thái Nguyên vào Thừa Thiên Huế, Ninh Thuận, Đà Nẵng và thành phố Hồ Chí Minh.

Dược liệu thường mọc hoang ở ven suối, rừng thưa, rừng ẩm có ánh sáng. Ngoài ra, dược liệu còn được tìm thấy ở hàng rào, bờ bụi. Ở nhiều nơi tại vùng đồng bằng, người ta trồng Chìa vôi để làm thuốc.

Từ tháng 4 đến tháng 8 là mùa hoa. Từ tháng 5 đến tháng 10 là mùa quả.

Cây Chìa vôi có mấy loại?

Chìa vôi có khá nhiều loại. Cụ thể như Chìa vôi bò, Chìa vôi bốn cạnh, Chìa vôi Java. Do đó, người dùng cần hiểu và nắm rõ đặc điểm của loại cây dùng làm thuốc. Loại Chìa vôi không có khả năng điều trị bệnh thường có lá nguyên, mọc so le với nhau, lá hình tam giác.

Bộ phận dùng

Rễ củ, thân leo và lá Chìa vôi đều được sử dụng để làm thuốc.

Tính vị

Tính đắng, vị chua, đắng nhẹ.

Thu hái và chế biến

Thu hái

Thu hái quanh năm. Tuy nhiên thời điểm thích hợp nhất là mùa thu – đông.

Chế biến

Sau khi thu hái, phần dây và lá sẽ mang đi rửa sạch, để ráo, cắt ngắn, cho vào chảo sao nóng và tiếp tục phơi khô. Mỗi lần dùng thì mang ra tẩm với rượu và sao lại hoặc mang dược liệu ngâm trực tiếp trong nước vo gạo.

Sau khi đào phần củ về thì loại bỏ đất cát và rửa sạch. Mang dược liệu ngâm nước qua đêm để dược liệu mềm. Sau đó mang thái mỏng và phơi khô. Mang vị thuốc ngâm trực tiếp với nước vo gạo trước khi sử dụng.

Bảo quản

Cây Chìa vôi khô cần được bảo quản trong túi kín. Đồng thời để túi dược liệu ở những nơi thoáng mát và khô ráo. Tránh mối mọt, ẩm thấp và ánh nắng mặt trời.

Chỉ định và chống chỉ định

Chỉ định

• Người bị rắn rết cắn
• Bệnh nhân bị thoát vị đĩa đệm, thoái hóa cột sống, đau nhức xương, chai chân mắt cá, phong thấp
• Chấn thương sưng nề, bong gân, tụ máu
• Người bị ung nhọt sưng tấy, viêm lở da, có mụn ổ gà ở nách, chai chân mắt cá.

Chống chỉ định

• Phụ nữ có thai và trẻ em cần thận trọng khi sử dụng vị thuốc Chìa Vôi.

Thành phần hóa học của cây Chìa vôi

Thành phần hóa học của cây Chìa vôi gồm:

• Acid hữu cơ
• Hợp chất Phenolic
• Acid amin
• Hợp chất saponin.

Phần ngọn và phần lá của thảo dược chứa:

• Glucid 5,4%
• Protid 1,4%
• Vitamin C 45mg%
• Tro 0,8%
• Xơ 1,1%
• Caroten 1,5 mg%.

Đây đều là những dưỡng chất có khả năng hỗ trợ điều trị bệnh thoát vị đĩa đệm và các bệnh xương khớp khác.

Cây Chìa vôi có tác dụng gì?

Mỗi bộ phận của Chìa vôi sẽ tồn tại những tác dụng dược lý khác nhau. Cụ thể như:

• Lá: Lá Chìa vôi mang tính hàn, vị đắng, hơi độc có tác dụng điều trị nhọt độc, tiêu thũng. Vì thế, bộ phận này thường được sử dụng để chữa chai chân, ung nhọt, lở ngứa, bệnh xương khớp.
• Dây: Dây mang tính mát, vị đắng, ngọt có tác dụng giải độc, thanh nhiệt cơ thể, tán kết, hành quyết.
• Củ: Củ có tính bình, vị đắng hơi chua mang tác dụng thông kinh, tán huyết ứ, lợi tiểu, tiêu độc, trừ tê thấp. Phần củ được sử dụng tương tự như thân và lá.

Liều lượng và cách dùng cây Chìa vôi

Liều lượng

• Dùng trong: Sử dụng từ 6 – 20 gram/ngày.
• Dùng ngoài: Liều lượng tùy chỉnh.

Cách dùng

• Dùng trong: Nấu thành cao, tán thành bột hoặc sắc lấy nước uống.
• Dùng ngoài: Giã nát dược liệu tươi, đắp tại chỗ.

Bài thuốc điều trị bệnh từ cây Chìa vôi

Dưới đây là những bài thuốc chữa bệnh từ vị thuốc Chìa vôi:

Bài thuốc từ cây Chìa vôi điều trị phong thấp, cơ xương đau nhức

Nguyên liệu:

• 20 gram dây Chìa vôi
• 15 gram dây Đau xương
• 15 gram cây lá lốt (nhổ liền cả rễ).

Cách thực hiện:

• Rửa sạch, để ráo nước
• Mang tất cả vị thuốc cho vào chảo, sao vàng, hạ thổ
• Tiếp tục cho thuốc vào ấm
• Sắc thuốc để lấy nước uống trong ngày 
• Mỗi ngày uống một thang để kiểm soát bệnh lý.

Bài thuốc từ dược liệu Chìa vôi chữa chấn thương sưng nề, bong gân, tụ máu

Nguyên liệu:

• Lá Chìa vôi
• Lá Thầu dầu tía
• Liều dùng hai vị thuốc bằng nhau
• Rượu hoặc giấm.

Cách thực hiện:

• Mang nguyên liệu rửa sạch, giã nát
• Trộn thuốc cùng với một lượng vừa đủ giấm hoặc rượu, cho vào chảo sao nóng
• Đắp thuốc trực tiếp lên chỗ bị chấn thương, dùng băng  bó lại để cố định thuốc
• Thay thuốc từ 1 – 2 lần/ngày.

Bài thuốc chữa ung nhọt sưng tấy, viêm lở da bằng Chìa vôi

Kết hợp đồng thời bài thuốc đắp và thuốc uống tiêu độc để bệnh mau chóng được khắc phục.

Bài thuốc đắp

Nguyên liệu:

• Lá Chìa vôi tươi.

Cách thực hiện:

• Rửa sạch, giã nát dược liệu
• Đắp thuốc vào những vùng da bị bệnh.

Bài thuốc uống

Nguyên liệu:

• 20 gram Thổ phục linh
• 10 gram Kim ngân hoa
• 10 gram Bồ công anh.

Cách thực hiện:

• Sau khi rửa sạch, cho các vị thuốc vào ấm
• Nấu thuốc cùng 500ml nước lọc để chắt lấy 200ml nước thuốc
• Uống thuốc trong ngày.

Bài thuốc điều trị viêm nang lông kèm theo viêm tuyến mồ hôi (mụn ổ gà ở nách) bằng Chìa vôi

Nguyên liệu:

• Lá Chìa vôi tươi
• 1 lòng trắng trứng gà.

Cách thực hiện:

• Rửa sạch, giã nát dược liệu
• Trộn Chìa vôi cùng với lòng trắng trứng gà
• Đắp thuốc vào những vùng da bị bệnh
• Sử dụng băng gạc để băng cố định thuốc
• Mỗi ngày thay thuốc một lần.

Bài thuốc từ cây Chìa vôi điều trị chai mắt cá

Nguyên liệu:

• Lá Chìa vôi
• Râu tôm sống.

Cách thực hiện:

• Rửa sạch, giã nát dược liệu
• Trộn Chìa vôi cùng với râu tôm sống với tỉ lệ 3:1
• Đắp thuốc vào những vùng da bị bệnh
• Sử dụng băng gạc để băng cố định thuốc
• Mỗi ngày thay thuốc một lần.

Bài thuốc chữa trị thoát vị đĩa đệm bằng cây Chìa vôi

Nguyên liệu:

• 40 gram dây Chìa vôi
• 20 gram Cỏ xước
• 20 gram Lá lốt
• 20 gram cây Tầm gửi
• 20 gram cây Dền gai.

Cách thực hiện:

• Sau khi rửa sạch, cho các vị thuốc vào ấm
• Nấu thuốc cùng 1,5 lít nước lọc trong 30 phút
• Chắt nước thuốc, không dùng bã
• Uống thuốc trong ngày
• Mỗi ngày uống một thang thuốc.

Bài thuốc chữa đau nhức xương từ Chìa vôi

Nguyên liệu:

• 20 gram Chìa vôi
• 15 gram rễ Lá lốt
• 500ml nước lọc.

Cách thực hiện:

• Cho các nguyên liệu vào nồi
• Sắc thuốc còn 250ml nước
• Chia lượng thuốc vừa sắc thành 3 lần uống trong ngày
• Sử dụng thuốc mỗi ngày để giảm đau.

Bài thuốc từ cây Chìa vôi điều trị thoái hóa cột sống

Nguyên liệu:

• 50 gram dây Chìa vôi
• 10 gram Xuyên khung
• 20 gram Đương quy
• 40 gram Ngưu tất
• 20 gram Cẩu tích
• 1 lít rượu trắng.

Cách thực hiện:

• Mang các dược liệu rửa sạch, để ráo
• Cho thuốc vào bình thủy tinh cùng lượng rượu trắng đã chuẩn bị
• Ngâm rượu trong 1 tuần là có thể mang ra sử dụng
• Uống 20ml rượu thuốc/lần x 2 lần/ngày.

Bài thuốc từ cây Chìa vôi đều trị rắn rết cắn

Nguyên liệu:

• Lá Chìa vôi tươi
• Muối hạt.

Cách thực hiện:

• Lấy lá chìa vôi sạch cùng với muối cho vào miệng nhai và nuốt dần nước
• Sử dụng bã đắp lên vết thương.

Bài thuốc từ cây Chìa vôi điều trị đau bụng sau sinh

Nguyên liệu:

• 1 nắm lá Chìa vôi tươi
• 1 thìa muối hạt.

Cách thực hiện:

• Rửa sạch Chìa vôi, để ráo
• Cho dược liệu cùng với muối vào chảo, sao nóng
• Dùng vải bọc lấy thuốc
• Đắp túi vải lên vùng bụng bị đau.

Bài thuốc điều trị sỏi niệu quản bằng cây Chìa vôi

Nguyên liệu:

• 16 gram dây Chìa vôi
• 30 gram Kim tiền thảo
• 50 gram Cỏ bợ
• 30 gram rễ Dứa dại
• 20 gram Ngải cứu
• 30 gram cỏ Hàn the
• Thêm 12 gram Chỉ xác khi đau nhiều
• Thêm 12 gram rễ Cỏ xước khi sỏi ở cao
• Thêm 16 gram cỏ Nhọ nồi khi đái ra máu nhiều.

Cách thực hiện:

• Sau khi rửa sạch, cho các vị thuốc vào ấm
• Nấu thuốc cùng 1 lít nước lọc trong 30 phút
• Chắt nước thuốc, bỏ bã
• Uống thuốc trong ngày. Nung nóng thuốc khi uống
• Mỗi ngày uống một thang.

Cây Chìa vôi mang nhiều lợi ích và công dụng điều trị bệnh. Tuy nhiên không phải đối tượng nào cũng phù hợp với vị thuốc này. Đặc biệt là phụ nữ mang thai. Do đó, để đảm bảo an toàn, người bệnh nên trao đổi với bác sĩ chuyên khoa về những lợi ích và rủi ro có thể xảy ra trước khi áp dụng bài thuốc chữa bệnh từ dược liệu.