Cỏ Mần Trầu - Dược Liệu Quý Với Nhiều Tác Dụng Chữa Bệnh

Cỏ mần trầu có tên khoa học là Eleusine indica (L.) Gaertn, thuộc họ Lúa (danh pháp khoa học: Poaceae). Dược liệu có tính bình, vị ngọt hơi đắng, có tác dụng tiêu viêm, trừ thấp, hạ nhiệt, cầm máu, tán ứ. Ở Trung Quốc dược liệu được sử dụng để phòng ngừa chứng viêm não truyền nhiễm, điều trị viêm gan, vàng da, viêm niệu đạo, viêm tinh hoàn, viêm thận, viêm ruột, lỵ, thống phong…

Nhận dạng Cỏ mần trầu

Tên gọi khác: Cỏ vườn trầu, Cỏ dáng, Cỏ màn trầu, Thanh tâm thảo, Ngưu tâm thảo, Tết suất thảo, Màng trầu, Ngưu cần thảo, Ngưu cân thảo, Cỏ chỉ tía, Hang ma (Tày), Hìa xú xan (Dao), Co nhả hút (Thái), Cao day (Ba Na), R’day (H’Dong), Hất t’rớ lạy (K’Ho)

Tên khoa học: Eleusine indica (L.) Gaertn

Thuộc họ: Lúa (danh pháp khoa học: Poaceae)

Nhận dạng Cỏ mần trầu

Cỏ mần trầu là một cây thuốc Nam quý. Dược liệu thuộc dạng thảo sống hàng năm. Chúng xuất hiện với chiều cao từ 15 – 90cm, có rễ mọc khỏe. Dược liệu có thân bò dài ở gốc, sau mọc thẳng đứng thành bụi, phân nhánh. Lá có hình dải nhọn, mọc so le.

Hoa mọc thành cụm. Cụm hoa là một dạng bông xẻ ngón với khoảng 5 – 7 nhánh dài mọc tỏa tròn đều, cùng điểm xuất phát là đầu cuống chung. Có khoảng từ 1 – 2 nhánh xếp thấp hơn ở dưới. Hoa mọc nhiều ở mỗi nhánh. Quả gần như có 3 cạnh, thuôn dài.

Từ tháng 3 đến tháng 11 là mùa hoa.

Phân bố

Dược liệu ưa những nơi ẩm ướt. Ở nước ta, chúng mọc hoang khắp nơi.

Dược liệu là một loại cổ nhiệt đới. Thường xuất hiện ở ven đường, bờ ruộng, bãi hoang.

Bộ phận dùng

Toàn cây (Herba Eleusinis Indicae).

Tính vị

Cỏ mần trầu có tính bình, vị ngọt hơi đắng, có tác dụng làm mát gan, hạ nhiệt, cầm máu, tán ứ, tiêu viêm, trừ thấp, làm ra mồ hôi.

Thu hái và chế biến

Thu hái

Thu hái vào mùa khô.

Chế biến

Sau khi thu hái, rửa sạch, có thể dùng tươi hoặc mang đi phơi khô để dùng dần.

Bảo quản

Để Cỏ mần trầu ở những nơi thoáng mát và khô ráo. Tránh ẩm móc.

Chỉ định và chống chỉ định

Chỉ định

• Những người bị cao huyết áp, ho khan, lao phổi
• Người lao lực mệt nhọc, sốt âm ỉ về chiều
• Phụ nữ có thai hỏa nhiệt táo bón, động thai, buồn phiền, sốt nóng
• Tiểu tiện vàng
• Trẻ em tưa lưỡi.

Chống chỉ định

• Người bị hạ áp không nên dùng vị thuốc Cỏ mần trầu.

Thành phần hóa học 

Muối nitrat được tìm thấy ở toàn cây Cỏ mần trầu.

Phần trên mặt đất có chứa một lượng dẫn xuất của palmitoyl và bê ta sitosterol

Flavonoid được tìm thấy ở cành và các lá tươi. 

Tác dụng dược lý

Theo nghiên cứu dược lý hiện đại

Cỏ mần trầu mang tác dụng điều trị những bệnh lý sau:

• Lao phổi
• Cao huyết áp
• Ho khan
• Lao lực mệt nhọc
• Sốt âm ỉ về chiều
• Tiểu ít và tiểu tiện vàng
• Tưa lưỡi ở trẻ em
• Các chứng nhiệt độc
• Mụn nhọt
• Phụ nữ có thai hỏa nhiệt táo bón, sốt nóng, tức ngực, đau đầu, nôn mửa, động thai.

Ở Trung Quốc, dược liệu được sử dụng trong điều trị những bệnh lý sau:

• Viêm gan, vàng da
• Viêm niệu đạo
• Viêm tinh hoàn
• Viêm thận
• Viêm ruột, lỵ
• Thống phong
• Phòng ngừa chứng viêm não truyền nhiễm
• Dùng ngoài trị cầm máu chó cắn, đòn ngã tổn thương.

Theo Y học cổ truyền

• Hạ nhiệt
• Cầm máu
• Trừ thấp
• Làm mát gan
• Làm ra mồ hôi
• Tiêu viêm
• Tán ứ.

Cách dùng và liều lượng

Cách dùng

Có thể sử dụng Cỏ mần trầu tươi hoặc khô, sử dụng ở dạng hoàn hay thuốc sắc. Dược liệu thường được sử dụng phối hợp với những vị thuốc khác.

Liều lượng

Dùng 16 – 20 gram/ngày dược liệu khô và 40 – 100 gram/ngày dược liệu tươi.

Bài thuốc điều trị bệnh 

Nhờ tác dụng dược lý và thành phần hóa học đa dạng, Cỏ mần trầu (Cỏ vườn trầu) được ứng dụng trong nhiều bài thuốc điều trị bệnh.

Bài thuốc từ Cỏ mần trầu điều trị bệnh cao huyết áp

Nguyên liệu:

• 50 gram toàn thân Cỏ vườn trầu
• Đường trắng.

Cách thực hiện:

• Rửa sạch nguyên liệu, cắt nhỏ, giã nát
• Cho 1 bát nước sôi để nguội vào cối dược liệu, trộn đều, chắt lấy nước cốt
• Lọc thuốc qua vải
• Thêm một ít đường, khuấy cho tan
• Uống ngay khi vừa thực hiện
• Uống một lần vào mỗi buổi sáng và một lần vào mỗi buổi chiều.

Bài thuốc từ Cỏ mần trầu giúp phòng ngừa viêm não truyền nhiễm

Nguyên liệu:

• 30 gram toàn cây Cỏ vườn trầu
• 300 nước đun sôi.

Cách thực hiện:

• Rửa sạch vị thuốc
• Cho vị thuốc vào ly cùng với nước đun sôi
• Hãm thuốc trong 20 phút
• Uống ngay khi còn ấm
• Uống thuốc mỗi ngày như uống nước trà.
• Người bệnh cần kiên trì sử dụng thuốc liên tục trong 3 ngày. Sau đó nghỉ 10 ngày. Tiếp tục sử dụng thuốc thêm 3 ngày nữa.

Bài thuốc điều trị viêm gan, vàng da từ Cỏ mần trầu

Nguyên liệu:

• 60 gram Cỏ vườn trầu tươi
• 30 gram rễ Tổ kén đực.

Cách thực hiện:

• Rửa sạch hai vị thuốc
• Sắc thuốc cùng với ba bát nước lọc còn một bát nước thuốc
• Chia thuốc thành 2 lần uống trong ngày
• Sử dụng thuốc khi còn nóng ấm để đảm bảo hiệu quả chữa bệnh
• Uống 1 thang/ngày.

Bài thuốc chữa viêm tinh hoàn bằng dược liệu Cỏ mần trầu

Nguyên liệu:

• 60 gram Cỏ vườn trầu
• 10 cùi vải.

Cách thực hiện:

• Mang các nguyên liệu sắc lấy nước để uống hàng ngày
• Uống 1 ngày 1 thang thuốc. Người bệnh kiên trì sử dụng thuốc trong 10 ngày sẽ nhận thấy bệnh tình thuyên giảm đáng kể.

Bài thuốc từ Cỏ mần trầu điều trị tiểu tiện ít, khắp người nổi mẩn đỏ, cảm sốt nóng

Nguyên liệu:

• 16 gram Cỏ vườn trầu
• 16 gram rễ Cỏ chanh.

Cách thực hiện:

• Rửa sạch hai vị thuốc
• Sắc thuốc cùng với hai bát nước lọc còn một bát nước thuốc
• Sử dụng thuốc khi còn nóng ấm 
• Uống 1 thang/ngày.

Bài thuốc từ Cỏ mần trầu trị trẻ con sốt cao, bị mụn nhọt, rôm sảy, sốt xuất huyết, tưa lưỡi, ban đỏ

Bài thuốc 1

Nguyên liệu:

• 120 gram Cỏ vườn trầu tươi.

Cách thực hiện:

• Rửa sạch và giã nát vị thuốc
• Chắt lấy nước để uống, bỏ bã
• Uống 1 lần/ngày. Người bệnh cần uống thuốc ngay sau khi thực hiện.

Bài thuốc 2

Nguyên liệu:

• 20 gram Cỏ vườn trầu khô

Cách thực hiện:

• Sau khi rửa sạch vị thuốc, sắc thuốc cùng với 400ml nước còn 100ml thuốc
• Chia thuốc thành 2 lần uống, sử dụng trong ngày
• Làm nóng thuốc ở mỗi lần uống
• Sử dụng mỗi ngày 1 thang.

Bài thuốc từ Cỏ mần trầu điều trị ghẻ lở, phong nhiệt, mẩn ngứa

Nguyên liệu:

• 20 gram Cỏ vườn trầu tươi.

Cách thực hiện:

• Rửa sạch và giã nát vị thuốc
• Chắt lấy nước để uống, bỏ bã
• Uống 2 – 3 lần/ngày. Người bệnh cần uống thuốc ngay sau khi thực hiện.

Bài thuốc chữa trẻ đái dầm bằng dược liệu Cỏ mần trầu

Nguyên liệu:

• 20 gram Cỏ vườn trầu
• 20 gram Mùi tàu
• 20 gram Rau ngổ
• 10 gram Cỏ sữa lá nhỏ.

Cách thực hiện:

• Rửa sạch và thái nhỏ các vị thuốc
• Sắc các vị thuốc cùng 600ml nước lọc để lấy nước thuốc uống sau mỗi bữa ăn chiều
• Sử dụng liên tục cho đến khi trẻ hết đái dầm.

Bài thuốc từ dược liệu Cỏ mần trầu chữa trị sỏi đường tiết niệu, sỏi thận, sỏi bàng quang

Nguyên liệu:

• 20 gram Cỏ vườn trầu
• 20 gram lá Từ bi
• 20 gram Kim tiền thảo
• 20 gram Ké hoa đào.

Cách thực hiện:

• Rửa sạch và nấu các vị thuốc cùng 400ml nước lọc
• Uống nước sắc trong ngày. Ngày uống thuốc 3 lần (sáng, trưa và chiều).

Bài thuốc chữa viêm thận cấp tính, viêm thận mãn tính bằng Cỏ mần trầu

Nguyên liệu:

• 40 gram Cỏ vườn trầu
• 40 gram Cây tầm gửi
• 20 gram Râu mèo
• 20 gram Cỏ xước
• 20 gram Kim tiền thảo.

Cách thực hiện:

• Rửa sạch các vị thuốc
• Sắc thuốc cùng với bốn bát nước lọc còn một bát nước thuốc
• Chia thuốc thành 2 lần uống trong ngày
• Sử dụng thuốc khi còn nóng ấm để đảm bảo hiệu quả chữa bệnh
• Người bệnh cần kiên trì uống 1 thang thuốc/ngày trong 30 ngày.

Bài thuốc từ dược liệu Cỏ mần trầu điều trị chứng cao huyết áp ở thai kỳ

Nguyên liệu:

• Lấy cả cây Cỏ vườn trầu bao gồm cả rễ.

Cách thực hiện:

• Rửa sạch nguyên liệu, cắt nhỏ, giã nát. Sau đó cân đúng 50 gram dược liệu
• Cho 1 bát nước sôi để nguội vào cối dược liệu, trộn đều, chắt lấy nước cốt
• Lọc thuốc qua vải
• Uống ngay khi vừa thực hiện
• Uống một lần vào mỗi buổi sáng và một lần vào mỗi buổi chiều
• Có thể thêm đường vào thuốc cho dễ uống.

Bài thuốc trị động thai, lo âu, táo bón, đau đầu, nôn nghén, tức ngực bằng vị thuốc Cỏ mần trầu

Nguyên liệu:

• 12 – 16 gram Cỏ vườn trầu khô.

Cách thực hiện:

• Cho thuốc vào nồi, sắc thuốc cùng với 500ml nước còn 300ml thuốc
• Chắt lấy nước thuốc
• Uống thuốc ngay khi thực hiện
• Có thể chia thuốc thành 2 – 3 lần uống trong ngày.

Bài thuốc giúp an thai từ dược liệu Cỏ mần trầu

Nguyên liệu:

• 8 gram Cỏ vườn trầu
• 8 gram Cỏ tranh
• 1 nhánh Sả
• 3 – 4 lát Gừng tươi
• 5 – 10 gram Vỏ quýt.

Cách thực hiện:

• Tất cả nguyên liệu mang đi rửa sạch
• Cho nguyên liệu vào nồi hoặc ấm lớn để sắc thuốc lấy nước uống mỗi ngày
• Sử dụng 1 thang/ngày.

Bài thuốc từ Cỏ mần trầu giúp sản dịch mau hết

Nguyên liệu:

• 50 gram Cỏ vườn trầu.

Cách thực hiện:

• Sau khi rửa sạch, mang vị thuốc sắc lấy nước uống
• Uống từ 2 – 3 lần/ngày để cơ thể sạch sẽ từ bên trong, sản dịch mau hết.

Bài thuốc điều trị vú sưng đau trong thời kỳ cho con bú bằng Cỏ mần trầu

Nguyên liệu:

• 40 gram Cỏ vườn trầu
• 12 gram Bồ công anh
• 20 gram Thổ phục linh
• 40 gram Gỗ đất
• 20 gram Rau sam
• 20 gram Lá ớt
• 20 gram Cỏ the
• 40 gram Măng sậy
• 20 gram Măng tre già
• 16 gram Me đất
• 20 gram củ Cỏ ống
• 16 gram Chó đẻ răng cưa
• 20 gram dây Hoàng đằng
• 40 gram lá Vong nem
• 16 gram dây Cườm thảo
• 40 gram Khổ qua
• 40 gram Rễ chanh
• 40 gram Cỏ mực.

Cách thực hiện:

• Rửa sạch và cho các nguyên liệu vào nồi để nấu với một lượng nước vừa đủ
• Tắt bếp khi nước thuốc cạn còn 2 bát
• Chia thuốc thành 2 lần sử dụng trong ngày
• Uống 1 thang/ngày.

Bài thuốc điều trị băng huyết từ vị thuốc Cỏ mần trầu

Nguyên liệu:

• 1 nắm Cỏ vườn trầu
• 1 nắm Muồng trâu đã thái nhỏ
• 1 nắm Cam thảo cam
• 1 nắm Cỏ mực
• 1 nắm Rau má
• 1 nắm Cây ké
• 10 lát Gừng
• 10 lá Ngải cứu
• 1 vỏ Quýt.

Cách thực hiện:

• Rửa sạch và cho các nguyên liệu vào nồi
• Nấu thuốc cùng với một lượng nước vừa đủ
• Tắt bếp khi nước thuốc cạn còn 2 bát
• Chia thuốc thành 2 lần sử dụng trong ngày.

Bài thuốc từ Cỏ mần trầu điều trị đi đại tiện ra máu đen

Nguyên liệu:

• 1 nắm Cỏ vườn trầu
• 1 nắm Cam thảo nam
• 1 nắm Cây ké
• 1 nắm Muồng trâu
• 1 nắm Rau má
• 1 nắm Rễ tranh
• 1 nắm Trắc bách diệp
• 2 nắm Cỏ mực
• 5 củ Sả
• 9 lá Ngải cứu
• 2 muỗng than tóc
• 3 lát Gừng.

Cách thực hiện:

• Rửa sạch nguyên liệu
• Cho nguyên liệu vào nồi, đổ ngập nước
• Sắc thuốc
• Nước thuốc còn 400ml thì tắt bếp
• Chia thuốc thành 2 lần uống. Nung nóng thuốc trước khi uống
• Dùng mỗi ngày 1 thang.

Bài thuốc từ dược liệu Cỏ mần trầu giúp chữa bạc tóc

Nguyên liệu:

• 10 gram Cỏ mần trầu
• 15 gram Ngũ gia bì
• 25 gram rễ Khúc khắc
• 15 gram Đỗ trọng
• 5 gram Cam thảo
• 5 gram Nhân trần.

Cách thực hiện:

• Sắc các vị thuốc để lấy nước uống trong ngày
• Uống thuốc trước khi ăn khoảng 15 phút
• Sử dụng 1 thang thuốc mỗi ngày.

Thông tin trong bài viết đã giúp bạn hiểu hơn về đặc tính, thành phần hóa học, tác dụng và những bài thuốc điều trị bệnh của Cỏ mần trầu. Tuy nhiên tùy theo thể trạng và yếu tố cơ địa, hiệu quả chữa bệnh của dược liệu sẽ có sự khác biệt ở từng đối tượng. Vì thế, trước khi sử dụng bài thuốc từ Cỏ mần trầu, bạn nên tham khảo ý kiến của bác sĩ chuyên khoa hoặc thầy thuốc.