Hương Nhu Trắng - Công Dụng, Cách Sử Dụng Dược Liệu Làm Thuốc

Theo tài liệu ghi chép của Y học cổ truyền, hương nhu trắng có tính ôn, vị cay và không chứa độc. Do đó, dược liệu tự nhiên này thường được sử dụng trong điều trị bệnh cảm lạnh và táo bón. Bên cạnh đó, thảo dược còn giúp tăng cường sức đề kháng, giảm đau và dự phòng bệnh liên quan đường hô hấp.

+ Tên gọi khác: Húng giổi tía, hương nhu trắng lá to, húng quế lông, tiến thực, hương thảo hoặc é trắng

+ Tên khoa học: Ocimum gratissimum L.

+ Họ: Bạc hà Lamiaceae

Đặc điểm thực vật của hương nhu trắng

Hương nhu trắng là cây bụi nhỏ, có chiều cao 0.7 – 3 m. Cây phân nhánh nhiều, toàn thân có lông màu trắng xanh và có mùi thơm dịu nhẹ. Thân cây có mấu phình to, khoảng cách giữa hai mấu là 5 – 10 cm. Thân cây có các sọc dọc nhỏ màu xanh nhạt hoặc hơi tía. Khi về già, cây chuyển sang màu nân xám.

Lá mọc đối chéo hình chữ thập với phiến lá hình mác hoặc trứng. Đầu lá nhọn hơi lệch về một bên, mép lá có răng cưa nhọn. Mặt trên của lá có màu xanh đậm, mọc nhiều lông hơn mặt dưới. Mặt dưới lá nổi gân hình lông chim, có 5 – 7 cặp gân phụ. Cuống lá dài khoảng 2 – 5 cm, có nhiều lông.

Cụm hoa xim thường mọc ở ngọn cành hoặc nách lá. Hoa nhỏ, lưỡng tính, thường mọc không đều. Cuống hoa hình trụ, có màu xanh nhạt, có lông với chiều dài 3 – 4 mm. Hoa có màu trắng ngà hay vàng nhạt, có rìa hơi tím hồng. Mặt ngoài hoa có nhiều lông màu trắng. Hoa thường nở vào thasmng 5 – 7 hàng năm. Quả bế tư, hình trứng, có màu nâu, có chiều dài khoảng 1.2 – 1.5 mm.

Phân bố và môi trường sống của hương nhu trắng

É trắng là loại cây ưa sáng, thường phát triển tốt ở vùng có khí hậu nhiệt đới nóng hoặc ấm. Cây thường mọc hoang hoặc được trồng nhiều ở những vùng ven đồi, bờ ruộng. Ở độ cao 1000 m, cây kém phát triển.

Thành phần hóa học của hương nhu trắng

Cây é trắng có chứa lượng lớn tinh dầu với các thành phần hóa học chính như:

• Cis β-ocimen
• Eugenol
• D- germacren
• Terpinolen
• P – caryophylen
• A – humulen
• Y- maurolen
• Calamen
• Alocimen
• P– myrcen
• V – cadinen
• Methylchavicol
• Sabinen
• A – copaen
• A – pinen
• Sabinen

Bộ phận dùng, thu hái, chế biến và bảo quản của hương nhu trắng

• Bộ phận dùng: Tất cả các bộ phận trên mặt đây như hạt, cành và lá
• Thu hái: Đối với thân và lá được thu hoạch khi cây chưa có hoa hoặc ít nụ, còn hạt thường chọn hạt già, chứa nhiều tinh dầu.
• Chế biến: Cây sau khi hái đem về rửa sạch, thái khúc 2 – 3 cm và phơi khô ở nơi bóng râm. Lá cũng được phơi khô hoàn toàn trong mát. Dược liệu khô có thể đem dược liệu cất tinh dầu
• Bảo quản: Tránh nơi ẩm ướt, ánh sáng mặt trời chiếu trực tiếp

Tính vị và quy kinh của hương nhu trắng

• Tính vị: Tính ôn, vị cay, không chứa độc
• Quy kinh: Vị, Tỳ và Phế

Tác dụng dược lý của hương nhu trắng

Hương nhu trắng có những tác dụng dược lý chính sau:

• Tác dụng ức chế vi khuẩn: Theo một số nghiên cứu, tinh dầu cây hương như trắng có tác dụng ức chế vi khuẩn phát triển, đặc biệt là nhóm khuẩn Bacillus mycoịdes có vòng vô khuẩn, Salmonella typhi, Shigella dysenteriae, Shigella dysenteriae, Mycobacterium tuberculosis, Proteus vulgaris’, Escherichia coli, Klebsiella sp,… Còn đối với chuẩn khủng Bacillus pyocyaneus, tinh dầu hương nhu trắng không có tác dụng.
• Giúp tăng cường và nâng cao sức đề kháng: Theo một vài nghiên cứu cho biết, thảo dược có công dụng tăng cường hệ miễn dịch cơ thể nếu sử dụng hương nhu trắng với liều 190 mg/kg trong vòng 7 – 8 ngày.
• Tác dụng giảm đau và trấn thống: Tinh dầu chiết xuất từ cây hương như khi sử dụng ở dạ dày chuột nhắc với nồng độ 0.3 ml/ kg và 0.15 ml/kg có tác dụng giảm đau và trấn thống.
• Giúp giải nhiệt: Theo Thành Đô Trung Y Học Viện Học Báo cho biết, cây hương nhu trắng tươi với liều lượng 30 gram/kg đem sắc thuốc và rót vào dạ dày chuột nhắt. Kết quả cho thấy, dược liệu có tác dụng giải nhiệt sau khi dùng 3 lần thuốc.
• Tác dụng trên huyết áp: Hoạt chất S chiết xuất từ dược liệu có công dụng làm tăng huyết áp ở chuột cống trắng
• Làm co thắt cơ trơn hồi tràng: Thành S và V được tìm thấy trong thảo dược có tác dụng kích thích, làm co thắt cơ trơn hồi tràng ở chuột lang

Chính nhờ những tác dụng dược lý này, hương nhu trắng thường được sử dụng chữa các bệnh lý như:

• Cảm mạo
• Đau bụng
• Chảy máu cam
• Tiêu chảy
• Buồn nôn
• Lợi thấp hành thủy
• Viêm bàng quang
• Đái buốt hoặc đái rắt
• Hôi miệng
• Nôn ra máu

Cách dùng và liều lượng sử dụng hương nhu trắng

Bài thuốc chữa bệnh từ hương nhu trắng

+  Điều trị bệnh táo bón

Sử dụng 5 – 10 gram hạt hương nhu trắng đem ngâm nước ấm. Sau thời gian bên ngoài hạt có một lớp màng màu trắng, hơi nhớt. Thêm một ít nước đường phèn, khuấy đều và uống.

+ Chữa viêm bàng quang, viêm thận, chứng đái buốt hoặc đái rắt

Sử dụng 3 – 6 giọt tinh dầu lá é pha với nước siro và uống trong ngày.

+ Điều trị bệnh đau, đầu, cảm, cúm và sốt

Dùng 20 gram lá é trắng tươi đem phối với một vài dược liệu tự nhiên khác như cúc tần, lá chanh, lá bưởi, mỗi vị 10 gram. Tất cả đem nấu với 1 lít nước. Dùng nước này xông hơi cho ra mồ hôi.

+ Trị đau bụng, nôn mửa, ăn không tiêu hoặc trướng bụng

Lấy 10 – 20 gram cành hương nhu trắng khô đem hãm trong ấm nước và uống. Uống liên tục từ 3 – 5 ngày, giúp hỗ trợ cải thiện triệu chứng ở hệ tiêu hóa như ăn không tiêu, đau bụng,…

+ Chữa chảy máu chân răng, viêm lợi và tưa lưỡi

Lấy 30 gram lá hương nhu trắng tươi cùng với 30 gram vỏ cây sổ đem rửa sạch, ép lấy nước. Dùng nước này ngậm nhiều lần trong ngày giúp cải thiện tình trạng tưa lưỡi, chảy máu ở chân răng hoặc viêm lợi.

+ Điều trị viêm hô hấp ở trẻ nhỏ

Dùng 10 gram hương nhu, 10 gram kinh giới, 10 gram cam thảo, 10 gram bán hạ, 10 gram đẳng sâm, 10 gram phục linh, 5 gram cam thảo, 10 gram hoắc hương và 10 gram hoàng cầm. Tất cả các vị thuốc đem sắc thuốc và chia ra 4 – 6 lần, cho con sử dụng trong ngày.

+ Trị hôi miệng

Dùng 10 gram hương nhu trắng sắc với 200 ml. Chia nước thuốc ra làm 2, dùng súc miệng vào buổi sáng và tối. Áp dụng biện pháp điều trị này từ 10 – 15 ngày, giúp giảm nhanh triệu chứng hôi ở miệng.

+ Chữa cảm bốn mùa

Sử dụng hương nhu trắng khô đem tán bột mịn, bảo quản trong lọ thủy tinh. Mỗi ngày dùng 8 gram hòa tan với nước sôi và uống. Thực hiện đều đặn 5 – 7 ngày giúp tiết mồ hôi và giảm bệnh.

Mộ số lưu ý khi dùng hương nhu trắng chữa bệnh

Trong quá trình dùng dược liệu chữa bệnh, bệnh nhân nên lưu ý những thông tin sau đây:

• Thảo dược nếu sử dụng không đúng cách có thể gây tác dụng phụ như buồn nôn, nôn mửa hoặc hao khí
• Không dùng chung hạt hương nhu trắng với các loại thuốc khác. Tốt nhất, chỉ nên sử dụng hạt trước hoặc sau khi dùng thuốc 1 giờ.
• Không sử dụng hạt thảo dược trước khi phẫu thuật 1 tuần
• Dùng hạt hương nhu trắng cần ngâm cho nở đều. Bởi hạt có tính hút nước mạnh, nếu ngâm không nở hết, khi vào dạ dày chúng có thể hút nước trương nở, gây tắc ruột
• Tránh sử dụng hạt thảo dược cho phụ nữ có thai
• Người bị âm khí hư không được dùng
• Theo Lâm Sàng Thường Dụng Trung Dược Thủ Sách, bệnh nhân biểu hư hoặc thường xuyên ra nhiều mồ hôi tránh sử dụng hương như trắng điều trị bệnh
• Người trúng nhiệt cũng nên kiêng sử dụng dược liệu

Hương như có tác dụng tốt đối trong việc chữa trị bệnh. Tuy nhiên, bạn chỉ nên sử dụng dược liệu khi được thầy thuốc chuyên môn chỉ định.

→ Có thể bạn quan tâm: 

• Cây hương phụ – Tác dụng và các bài thuốc trị bênh từ dược liệu
• Tân di – Tác dụng và những bài thuốc trị bệnh cực hay