Trị mụn bọc mủ, mụn ẩn, mụn trứng cá, mụn đầu đen ngăn ngừa tái phát

Mụn và cách trị mụn luôn là vấn đề được quan tâm hàng đầu. Những nốt mụn trứng cá dù chỉ là đốm mụn cám, đầu đen nhỏ li ti hay nốt mụn bọc, viêm kích thước lớn xuất hiện trên da mặt không chỉ mang lại cảm giác khó chịu mà còn gây mất thẩm mỹ, ảnh hưởng nghiêm trọng tới tâm lý người bệnh. Vậy làm sao để trị mụn hiệu quả? Bài viết sau đây sẽ làm rõ nguyên nhân, biểu hiện, và cách xử lý những loại mụn thường gặp.

Mụn là gì?

Mụn là một bệnh lý về da có liên quan tới hoạt động của tuyến dầu. Da của chúng ta có hàng ngàn nang lông giúp cơ thể bài tiết độc tố, bã nhờn và mồ hôi. Mà những ống nang này lại kết nối với tuyến dầu ở dưới da. 

Khi tuyến dầu hoạt động mạnh, tiết ra nhiều bã nhờn dư thừa không thể thoát hết ra ngoài và tích tụ lại ở các nang lông gây bít tắc. Điều này vô tình tạo điều kiện để vi khuẩn  P. acnes xâm nhập và phát triển dẫn tới mụn trứng cá (mụn ẩn, mụn cám, mụn bọc, mụn viêm,….)

Mụn trứng cá có thể “tấn công” mọi độ tuổi. Tuy nhiên chúng thường xuất hiện ở những đối tượng như:

• Lứa tuổi dậy thì.
• Phụ nữ mang thai, sinh nở, giai đoạn kinh nguyệt, tiền mãn kinh,..
• Nam, nữ có thói quen không vệ sinh da mặt sạch sẽ.
• Người thường xuyên tiếp xúc với thiết bị điện tử.
• Đối tượng thường xuyên bị căng thẳng, stress,..

Vị trí mụn thường xuất hiện mụn

Bất kỳ vị trí nào cũng cũng có thể xuất hiện, tuy nhiên chúng tập trung nhiều nhất ở vùng da ở mặt. 

• Mụn ở cằm: Do bị rối loạn hormone sinh dục hoặc mắc các bệnh phụ khoa, hệ sinh sản đang gặp vấn đề. 
• Mụn ở trán: Do ảnh hưởng của việc ngủ nghỉ không đủ giấc, chế độ ăn thiếu dưỡng chất hoặc do vấn đề tiêu hóa, thần kinh căng thẳng, thường xuyên bị strees. 
• Mụn ở mũi: Vị trí mọc mụn này cho thấy, bạn đang gặp một số vấn đề về hệ tiêu hóa như đau dạ dày hay nóng trong người. Ngoài ra,  trục trặc trong hoạt động của buồng trứng và hệ sinh sản cũng sẽ gây ra tình trạng mụn bọc ở vùng mũi.
• Mụn quanh miệng, môi: Do nóng trong người, hoạt động tiêu hóa kém dẫn đến hiện tượng mụn mọc xung quanh vùng môi, miệng. 
• Mụn ở má: Do hoạt động bài tiết của ruột kém, chức năng ruột bị rối loạn, phổi bất thường.
• Mụn ở tai: Cho thấy thận đang gặp vấn đề, người bệnh cần tăng cường uống nước và ăn uống khoa học để hỗ trợ chức năng của bộ phận này. 

Các loại mụn thường gặp và dấu hiệu nhận biết

Mụn trứng cá được chia làm hai loại là mụn trứng cá thể nhẹ (mụn ẩn, mụn cám, mụn đầu đen) và mụn thể nặng (mụn bọc, mụn mụn mủ, mụn viêm) có mức độ tổn thương nghiêm trọng hơn.

Mỗi loại mụn trứng cá đều có đặc tính và các biểu hiện nhận biết khác nhau, cụ thể như sau:

Mụn ẩn

Mụn ẩn dưới da là loại mụn không viêm, ít gây tổn thương nhưng không hề đơn giản trong việc điều trị. Loại mụn này nằm sâu dưới da, rất khó để xác định được đầu mụn. Tuy nhiên, khi chạm tay hoặc soi ngược ánh đèn sẽ thấy làn da hơi gồ ghề, nhiều sần sùi, nổi cộm không được mịn màng. 

Mụn ẩn nếu không được điều trị đúng cách hoặc để kéo dài sẽ khiến tình trạng nặng hơn dẫn tới viêm sưng thành mụn mủ gây tổn thương nghiêm trọng. 

Mụn đầu đen

Đây cũng là một loại mụn trứng cá “cứng đầu” và dễ tái phát lại nhiều lần nếu không điều trị dứt điểm. Mụn đầu đen hình thành do sự tích tụ của bà nhờn dư thừa cùng với bụi bẩn. Chúng xuất hiện khiến lỗ chân lông giãn nở to ra, nên khi đầu mụn tiếp xúc với không khí, bị oxy hóa, chuyển thành màu đen.

Mụn cám

Mụn cám có màu trắng, kích thước nhỏ li ti, thường tập trung thành đám, thường mọc nhiều ở lỗ chân lông. Mụn cám cũng giống như mụn đầu đen, tuy không gây viêm sưng đau nhưng chúng tồn tại rất “dai dẳng” khó điều trị, khiến làn da sần sùi, kém sắc, gây mất thẩm mỹ.

Mụn đầu trắng

Các nang lông tích tụ nhiều bã nhờn, tết bào chế, bụi bẩn gây tắc nghẽn dẫn tới hình thành mụn đầu trắng. Loại mụn này có nhân cứng, màu trắng hoặc vàng nằm bên trong lỗ chân lông và nổi cộm lên trên bề mặt da nên rất dễ nhận biết. 

Mụn viêm

Mụn viêm là loại mụn trứng cá thể nặng, giai đoạn sau của mụn đầu đen và mụn cám do không được điều trị kịp thời hoặc chữa trị nhưng không đúng cách dẫn tới nhiễm trùng lây lan. Loại mụn này thường mọc nhiều ở khu vực 2 bên má, có chân sưng đỏ, đầu mụn cứng, thường gây cảm giác đau rát, tấy, khó chịu.

Mụn mủ

Mụn mủ phát triển thành mảng phồng sưng viêm to, có mủ màu vàng hoặc trắng. Mụn có kích thước lớn và thường gây cảm giác đau nhức, khó chịu. Loai mụn này khi lớn, mụn bị mỡ dễ gây lây lan vi khuẩn dẫn tới xuất hiện những nốt mủ mới ở vùng da xung quanh. Mức độ tổn thương của mụn mủ lớn nên thường để lại vết thâm, sẹo lồi, rỗ nghiêm trọng. 

Mụn bọc

Đây là mụn nặng và gây tổn thương tới nghiêm trọng nhất trong các loại mụn trứng cá. Mụn bọc có kích thước lớn hơn rất nhiều so với mụn trứng cá thông thường. Khi mới xuất hiện, mụn bọc ở dạng đốm nhỏ màu đỏ hơi sưng, sau đó nó phát triển rồi nốt sưng lớn, cứng, gây nhiều đau nhức. Mụn bọc vỡ sẽ chảy rất nhiều mủ và máu, dễ để lại sẹo lồi, lõm gây mất thẩm mỹ.

Các nguyên gây mụn trứng cá thường gặp

Theo bác sĩ Nguyễn Thị Nhặn – Trưởng khoa Da liễu Trung tâm da liễu Đông y Việt Nam, có rất nhiều nguyên nhân dẫn tới tình trạng mụn trứng cá. Trong đó có 2 nhóm tác nhân chính là: 

Mụn nội tiết do rối hormone bên trong cơ thể: Thường gặp ở lứa tuổi dậy thì, phụ nữ mang thai, sau sinh, tiền mãn kinh,…

Vì ở giai đoạn này, cơ thể có nhiều sự thay đổi về nội tiết tố, cụ thể là hormone sinh dục androgen tăng nhanh, kích thích tuyến dầu hoạt động mạnh và tiết ra nhiều lượng dầu hơn thông thường, làm bít lỗ chân lông gây ra viêm nhiễm, hình thành mụn trứng cá. Những loại mụn trứng cá do nguyên nhân này gây ra còn được gọi là mụn nội tiết. 

Tác nhân bên ngoài gây mụn trứng cá: Mụn trứng cá hình thành do một số nguyên nhân từ thói quen sinh hoạt thiếu khoa học như vệ sinh da mặt không sạch sẽ; lạm dụng mỹ phẩm; thói quen thức khuya, sử dụng đồ cay nóng, nước uống có cồn, chất kích thích…

Không trị mụn có làm sao không, có nguy hiểm không?

Da bị mụn là nỗi ám ảnh của nhiều người bệnh. Tuy tình trạng này không chỉ gây mất thẩm mỹ, tác động xấu tới tâm lý mà còn làm suy giảm chất lượng cuộc sống, ảnh hưởng sức khỏe nếu mụn tiến triển nặng không được xử lý kịp thời và đúng cách. 

Một số ảnh hưởng cụ thể của mụn trứng cá như sau:

Mụn phá hủy cấu trúc da, làm mất thẩm mỹ: Mụn trứng cá xuất hiện trên da sẽ khiến là da sần sùi, không được láng mịn, thậm chí sau mụn còn để lại nhiều sẹo rỗ “tàn phá” nhan sắc của bạn.

Mụn gây ảnh hưởng tới tâm lý và chất lượng công việc: Đặc biệt ở một số công việc đặc thù rất coi trọng vẻ bề ngoài, việc xuất hiện những mảng mụn dày trên khuôn mặt cũng sẽ làm ảnh hưởng không nhỏ tới chất lượng công việc.

Mụn bọc, mụn mủ, mụn viêm gây ảnh hưởng tới sức khỏe: Các thể mụn trứng cá nặng như mụn bọc, mụn mủ, mụn viêm thường có chân ăn sâu và mức độ tổn thương lớn tới tế bào da. Những loại mụn này rất nguy hiểm, vì nếu điều trị sai cách có thể gây biến chứng vi khuẩn ăn sâu vào các tế bào, gây nhiễm trùng huyết, ảnh hưởng hệ thần kinh, viêm tắc các tĩnh mạch trong não từ đó ảnh hưởng nghiêm trọng tới sức khỏe.

Có nên nặn mụn tại nhà không?

Các nốt mụn xuất hiện trên da mặt gây cảm giác khó chịu, khiến làn da “kém duyên”. Nhiều người vì nóng vội nên đã tự ý nặn  mụn tại nhà nhưng vô tình lại khiến tình mụn ngày càng nghiêm trọng hơn. 

Bác sĩ Nguyễn Thị Nhặn cho biết mụn trứng cá có thể nằm ở lớp lượng bì hoặc có chân sâu dưới lớp trung bì và hạ bì. Thói quen nặn mụn sẽ vô tình  khiến liên kết elastin và collagen bị đứt gãy, làm phá hủy cấu trúc tế bào và làm mất đi tính đàn hồi của da dẫn tới để lại nhiều thâm sẹo khó điều trị.

Thêm vào đó, tay bạn dù vệ sinh sẽ cũng không thể đạt tới mức vô trùng. Do vậy trong quá trình nặn mụn có thể khiến vi khuẩn ở tay bám vào các nốt mụn gây ra tình trạng viêm nhiễm, mụn pháp triển nhanh hơn. 

Ngoài ra, bạn cần tuyệt đối không được nặn những loại mụn mọc ở vị trí nguy hiểm như khóe mặt, chóp mũi, vùng miệng,… Vì những vùng này thường có huyệt đạo quan trọng, nếu nặn mụn sai cách có thể ảnh hưởng xấu tới sức khỏe. 

Các cách trị mụn hiệu quả hiện nay

Mụn là bệnh da liễu rất dễ tái phát lại nhiều lần. Tuy nhiên không phải là không có cách điều trị, điều quan trọng các bạn cần xác định đúng loại mụn và lựa chọn phương pháp điều trị càng sớm càng tốt. 

Cách trị mụn ẩn, mụn đầu đen, mụn cám tại nhà

Chữa mụn ẩn, mụn đầu đen, mụn cám tại nhà là các phương pháp dân gian được lưu truyền qua nhiều đời. Phương pháp này sử dụng các nguyên liệu tự nhiên như để đắp mặt nạ hoặc xông da mặt vừa giúp tẩy tế bào chết, giảm bã nhờn, từ đó loại bỏ mụn trứng cá.

Một số công thức trị mụn tại nhà như:

• Cách đẩy lùi mụn bằng nha đam kết hợp trứng gà: Sử dụng 2 thìa gel nha đam trộn với lòng trắng một quả trứng gà rồi thoa lên da mặt, để khoảng 20 phút thì làm sạch.
• Điều mụn bằng mật ong và chanh tươi: Lấy 2 thìa mật ong hòa với 2 – 3 giọt chanh rồi thoa lên vùng da bị mụn, để khoảng 15 – 20 phút rồi vệ sinh da mặt lại

Với cách chữa mụn trứng cá này, các bạn nên áp dụng liên tục 2 – 3 lần/tuần kết hợp với quá trình chăm sóc da cẩn thận để đạt hiệu quả làm đẹp tốt nhất.

Ưu điểm: Dễ thực hiện, an toàn, tiết kiệm chi phí

Nhược điểm: Đây chỉ là cách chữa mụn theo kinh nghiệm truyền miệng, chưa được kiểm chứng khoa học. 

Sử dụng serum, mỹ phẩm, kem trị mụn trứng cá

Dược mỹ phẩm là những sản phẩm kết hợp giữa mỹ phẩm và dược phẩm, có công dụng vừa giúp làm đẹp vừa đóng vai trò như một loại thuốc chữa mụn trứng cá. Hiện nay ngành dược mỹ phẩm ngày càng phát triển, xuất hiện rất nhiều loại sản phẩm từ những thương hiệu trong và ngoài nước với mức giá khác nhau.

Người bệnh có thể dễ dàng lựa chọn bất kỳ loại kem hoặc serum loại bỏ mụn trứng cá phù hợp với loại da và “túi tiền” của mình. 

Ưu điểm: Dễ sử dụng, thiết kế nhỏ gọn tiện lợi mang theo bên mình, chi phí phù hợp.

Nhược điểm: Hiện nay có nhiều sản phẩm giả, kém chất lượng, người dùng mua và sử dụng phải có thể gây dị ứng, khiến mụn bùng phát nhiều hơn. 

Điều trị mụn bọc, mụn mủ, mụn viêm bằng phác đồ Tây y

Chữa mụn bằng thuốc tây là phương pháp mang tính khoa học của con người hiện đại. Thông thường, người bệnh sau khi thăm khám sẽ được bác sĩ chỉ định sử dụng các loại kháng sinh có khả năng giảm sưng, viêm, ức chế mụn. 

Thuốc tây trị mụn gồm 2 dạng chính là: 

• Thuốc tại chỗ: Các loại thuốc thoa trực tiếp lên nốt mụn giúp giảm viêm, sưng đau, kháng lại vi khuẩn gây mụn, làm tiêu nhân mụn. Một số thuốc thường dùng như Erythromycin, Clindamyncin, Benzoyl peroxyde,…
• Thuốc uống trị mụn toàn thân: Những loại thuốc này thường nhằm mục đích ức chế hoạt động tuyến nhờn, giảm viêm, từ đó giúp loại bỏ vi khuẩn mụn. Một số thuốc thường dùng như Tetracycline, Isotretinoin, Minocyclin, Erythromycin,…

Ưu điểm: Hiệu quả nhanh sau một thời gian sử dụng.

Nhược điểm: Có thể gây một số tác dụng phụ như làm khô da, rối loạn kinh, đau dạ dày,…

Chữa mụn nội tiết bằng thuốc Đông y

Theo quan niệm của y học cổ truyền, mụn trứng cá được gọi là phấn thích. Mụn hình thành là do phong nhiệt nung nấu, tích tụ ở kinh phế sinh ra ung hoặc do chế độ ăn nhiều đồ cay nóng, dầu mỡ, đường sinh ra thấp nhiệt. 

Theo chức năng ở tạng phủ, phế chủ bì mao có vai trò tuyên phát, quá trình bài trừ độc ra ngoài bằng được phế vệ và chức năng của phế. Khi phong nhiệt không được thoát ra ngoài mà tích tụ ở phế sẽ được đưa tới bì phu tấu lý lâu ngày sẽ sinh ra ung ở tấy lý. Do tấu lý bế tắc khiến phong nhiệt không được bài xuất ra ngoài gây ra hiện tượng mụn dai dẳng tái phát lại nhiều lần. 

Để giải quyết tình trạng này, Đông y thường đi vào căn nguyên tức là giải quyết tình trạng tích tụ độc, phong nhiệt ra ngoài cơ thể bằng việc sử dụng các loại thảo dược tự nhiên có chức năng thải độc, lương huyết (mát huyết), thanh nhiệt cơ thể từ đó loại bỏ mụn trứng cá tận gốc. 

Ưu điểm: Hiệu quả loại bỏ mụn tận gốc, an toàn, hạn chế tái phát, phù hợp cho mọi đối tượng.

Nhược điểm: Mất thời gian, bất tiện trong khâu sắc và uống thuốc, hiệu quả chậm. 

Đông y trị mụn mặc dù vẫn còn tồn đọng một số nhược điểm. Tuy nhiên, đây vẫn là phương pháp loại bỏ mụn được đánh giá cáo vì những ưu điểm vượt trội mang lại, đặc biệt có thể đẩy lùi mụn trực cá tận gốc.

Đặc biệt, hiện nay có nhiều sản phẩm chữa mụn Đông y ra đời ứng dụng nguyên lý y học cổ truyền kết hợp công nghệ hiện đại vừa giúp phát huy những ưu điểm của thuốc cổ truyền vừa giải quyết được những hạn chế tồn đọng, giúp người bệnh loại bỏ mụn hiệu quả.

Khi trị mụn nên ăn gì, kiêng gì?

Thực phẩm hàng ngày bạn đưa vào cơ thể có ảnh hưởng rất lớn tới tình trạng mụn trứng cá. Nếu bạn xây dựng một chế độ ăn khoa học với nguồn thực phẩm có lợi sẽ giúp hỗ trợ điều trị mụn hiệu quả, ngược lại một chế độ ăn không hợp lý có thể khiến các nốt mụn pháp triển nhanh và nghiêm trọng hơn. 

Để hỗ trợ quá trình chữa mụn, người bệnh cần kiêng các thực phẩm chứa nhiều đường, nhiều dầu mỡ, đồ ăn cay nóng,… vì đây là những tác nhân khiến các tuyến dầu hoạt động mạnh, tiết nhiều bã nhờn dư thừa, gây bít tắc lỗ chân lông sinh ra mụn trứng cá. 

Thay vào đó, bạn nên xây dựng chế độ ăn với nhiều loại rau, củ, quả, tăng cường uống nước trái cây để hỗ trợ quá trình thanh lọc cơ thể, đào thải độc tố, giúp mát gan từ đó giảm mụn hiệu quả. Ngoài ra, nguồn thực phẩm này còn chứa rất nhiều vitamin và khoáng chất giúp phục hồi da hư tổn, nuôi dưỡng da khỏe mạnh, chống lại các tác nhân gây mụn.

Cách phòng ngừa mụn phát triển nhanh và tái phát lại

Mụn trứng cá rất dễ tái phát và phát triển nhanh chóng làm phá hủy cấu trúc da gây mất thẩm mỹ nghiêm trọng. Do vậy, để ngăn ngừa tình trạng này, các bạn cần chủ động phòng ngừa bằng cách biện pháp như:

• Thường xuyên vệ sinh da mặt sạch sẽ để loại bỏ bụi bẩn, bã nhờn, giúp lỗ chân lông thông thoáng, ngăn ngừa vi khuẩn mụn trú ngụ
• Ngủ đủ giấc, giữ tâm lý thoải mái, giúp tinh thần thư thái, cơ thể khỏe mạnh từ đó da cũng khỏe đẹp, hạn chế mụn xuất hiện.
• Tập thể dục đều đặn mỗi ngày giúp tăng cường quá trình đào thải độc tố ra ngoài cơ thể, cân bằng nội tiết từ đó ngăn ngừa mụn trứng cá.
• Bảo vệ da, tránh để da tiếp xúc trực tiếp với ánh nắng mặt trời, môi trường khói bụi, hóa chất,… vì đây là tác nhân khiến mụn xuất hiện và phát triển nhanh.
• Khi thấy có mụn xuất hiện cần sớm lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp để tránh mụn tiến triển nặng sẽ khó chữa hơn.

Như vậy có thể thấy rằng mụn rất dễ “tấn công” trên da mặt của chúng ta nếu gặp điều trị thuận lợi. Tuy chúng tồn tại “dai dẳng” có thể tái phát lại nhiều lần nhưng không phải là không có cách điều trị tận gốc. Điều quan trọng là bạn lựa chọn đúng phương pháp trị mụn kết hợp với chế độ ăn và chăm sóc da phù hợp để đạt hiệu quả như mong muốn.