U xơ tử cung khi mang thai và những điều cần biết

U xơ tử cung khi mang thai là bệnh lý thường gặp ở nhiều phụ nữ. Đây là bệnh nguy hiểm có khả năng tác động trực tiếp đến sức khỏe của mẹ bầu và thai nhi. Cụ thể u xơ tử cung có thể làm tăng nguy cơ sảy thai, xoắn cuống nhân xơ, sinh non, rối loạn cơn chuyển dạ và nhau tiền đạo. Theo kết quả nghiên cứu, u xơ có xu hướng tăng kích thước trong thời gian mang thai do rối loạn nội tiết thai kỳ. Tuy nhiên chúng thường teo nhỏ lại sau sinh.

U xơ tử cung khi mang thai là gì?

U xơ tử cung khi mang thai là một bệnh lý thường gặp ở phụ nữ. Bệnh lý này có khả năng tác động trực tiếp đến sức khỏe của mẹ bầu và thai nhi. Thông thường khối u xơ sẽ hình thành dựa trên những sợi cơ và mô ở tử cung.

Về bản chất, u xơ tử cung khá lành tính và phát triển theo ảnh hưởng của nồng độ hormone estrogen. Mặc dù vậy, bệnh u xơ tử cung vẫn làm phát sinh nhiều vấn đề và gây khó khăn cho những người phụ nữ đang trong độ tuổi sinh sản. Trong đó bệnh xảy ra chủ yếu ở những người phụ nữ đã thai nghén một lần. 

Nếu được phát hiện và thăm khám sớm, quá trình điều trị u xơ tử cung sẽ trở nên dễ dàng. Tuy nhiên đối với những trường hợp phát hiện muộn, không được điều trị đàng hoàng hoặc để lâu không chữa, những khối u sẽ nhanh chóng phát triển và gia tăng kích thước. Khi có kích thước to chúng sẽ chèn ép lên nhiều bộ phận khác của cơ thể.

Bệnh u xơ tử cung khi mang thai có thể làm phát sinh nhiều vấn đề và biến chứng nguy hiểm. Thai phụ có thể bị sảy thai, xoắn cuống nhân xơ, sinh non, rối loạn cơn chuyển dạ, nhau tiền đạo, thậm chí là tử vong do khối u xơ tử cung.

Nguyên nhân gây u xơ tử cung khi mang thai

Nguyên nhân chính làm phát sinh bệnh u xơ tử cung khi mang thai cho đến hiện tại vẫn chưa được xác định rõ ràng. Tuy nhiên hầu hết các chuyên gia và các bác sĩ chuyên khoa sản phụ khoa đều cho rằng sự hình thành và phát triển của khối u có liên quan đến nội tiết tố estrogen tồn tại trong cơ thể con người.

Estrogen thực chất là hormone sinh sản nữ. Quá trình sản sinh loại hormone diễn ra ngay tại buồng trứng (cơ quan sinh sản của nữ giới). Nồng độ hormone estrogen cơ thể người tăng trong thời gian mang thai có thể là nguyên nhân dẫn đến sự phát triển của u xơ.

Triệu chứng của bệnh u xơ tử cung khi mang thai

Bệnh u xơ tử cung xảy ra trong thời kỳ mang thai thường kèm theo một số triệu chứng và biểu hiện khó chịu sau:

• Thai phụ có cảm giác căng tức vùng bụng dưới
• Có cảm giác đau và chảy máu vùng âm đạo (đau râm ran ở vùng âm đạo và chảy máu âm đạo)
• Thường xuyên đi tiểu
• Có cảm giác đau tức khi quan hệ tình dục
• Đau thắt lưng.

Ảnh hưởng của thai kỳ lên u xơ tử cung

Nội tiết tố estrogen sẽ tăng cao trong thời kỳ mang thai. Điều này gây ra nhiều tác động đối với khối u xơ tử cung, mật độ và kích thước của khối u sẽ thay đổi. Cụ thể:

• U xơ tử cung trong thai kỳ sẽ trở nên mềm hơn. Chính vì thế khối u sẽ ít tác động hay làm cản trở đường ra của bé trong thời gian thai phụ chuyển dạ. Nguyên nhân là do u xơ mềm dễ bị ép dẹp lại nếu u nằm ở vị trí thấp.
• Do sự tăng sinh của sợi cơ nên kích thước khối u thường to ra, kể cả những tế bào mô cơ đang tồn tại ở thành tử cung. Điều này có thể giúp người bệnh lý giải vì sao nhiều phụ nữ chỉ có thể phát hiện u xơ tử cung trong giai đoạn mang thai. Khối u xơ có xu hướng teo trở về kích thước ban đầu sau thời kỳ hậu sản.
• Trong trường hợp mắc bệnh u xơ tử cung khi mang thai, dưới phúc mạc có cuống có thể chui vào túi cùng Douglas hoặc bị đầy lên cao đến ổ bụng, dễ bị kẹt lại hay xoắn lại tại đây.

Bệnh u xơ tử cung khi mang thai có nguy hiểm không?

Những nguy cơ có thể xảy ra khi u xơ tử cung phát triển trong thời kỳ mang thai và với kích thước to:

1. Trong thời kỳ có thai

U xơ tử cung xuất hiện trong thời kỳ mang thai sẽ làm phát sinh nhiều vấn đề nghiêm trọng ảnh hưởng đến sức khỏe của sản phụ và của thai nhi. Cụ thể:

• Sảy thai sớm: Trong trường hợp khối nhân xơ chưa gia tăng kích thước nhiều và chưa chiếm hết toàn bộ buồng tử cung, phôi thai vẫn tồn tại, vẫn trong giai đoạn làm tổ và phát triển. Điều này duy trì trong một thời gian. Tử cung bị kích thích khi thai lớn lên do u xơ tử cung xuất hiện trong thời kỳ mang thai, kèm theo những cơn co thắt mạnh khiến thai bị tống ra ngoài. Tình trạng sảy thai sớm do u xơ tử cung thường xảy ra trong 3 tháng đầu của thai kỳ.
• Sảy thai muộn: Khối nhân xơ chỉ xuất hiện và chiếm một phần trong buồng tử cung. Khi thai nhi phát triển và tăng kích thước ở một mức độ nào đó, tử cung sẽ bị kích thích, co thắt và thai nhi sẽ bị đẩy ra ngoài. Tình trạng sảy thai muộn do u xơ tử cung thường xảy ra trong 3 tháng giữa của thai kỳ.
• Sinh non: Tình trạng sinh non thường xảy ra khi thai phát triển lâu và tuổi thai từ 7 tháng trở lên. Lúc này kích thước của thai nhi đã quá to, tử cung có dấu hiệu căng tức, bị kích thích và dẫn đến sinh non. Trong một số trường hợp khối u xơ tử cung to chèn ép vào tử cung của thai phụ. Từ đó làm phát sinh tình trạng sinh non hoặc sảy thai.
• Xoắn cuống nhân xơ: Xoắn cuống nhân xơ là tình trạng nguy hiểm thường xảy ra ở những trường hợp có khối u xơ dưới phúc mạc. Tình trạng này phát sinh kèm theo những triệu chứng tương tự như xoắn cuống của u nang buồng trứng. Do đó người bệnh thường bị chẩn đoán nhầm. Khi xuất hiện, xoắn cuống nhân xơ sẽ tác động và làm kích thích tử cung co bóp. Điều này khiến thai phụ dễ bị sinh non hay sảy thai nên phải tiến hành mổ cấp cứu.

2. Trong thời kỳ chuyển dạ

Một số vấn đề dưới đây sẽ xuất hiện khi khối u xơ tử cung phát triển trong thời kỳ chuyển dạ:

• Rối loạn cơn co khi chuyển dạ: Rối loạn cơn co khi chuyển dạ xảy ra do nhân xơ phát triển to khiến sự dẫn truyền của cơn co bị ngăn cản. Điều này khiến cho cơn co có xu hướng đảo ngược trở lại. Hậu quả là bệnh nhân chuyển dạ kéo dài, dễ làm phát sinh tình trạng suy thai.
• Khối u tiền đạo: Trong đoạn eo của tử cung xuất hiện những khối u xơ nhỏ hoặc những khối nhân xơ có cuống dài, đã phát triển với kích thước to, tạo thành khối u tiền đạo khi rơi xuống eo tử cung. Những khối u này khiến sự tiến triển bình thường của ngôi thai bị cản trở và dẫn đến sinh khó.
• Cản trở bong rau do rối loạn cơn co: Bệnh u xơ tử cung khi mang thai gây sót rau do rau bong bóng không hoàn toàn.
• Xuất huyết trong thời kỳ bong rau: Tử cung co hồi không tốt, rối loạn cơn co làm phát sinh tình trạng đờ tử cung, đồng thời gây xuất huyết trong thời kỳ bong rau.
• Hoại tử nhiễm khuẩn: Nữ giới thường bị hoại tử nhiễm khuẩn trong thời kỳ hậu sản trong trường hợp xuất hiện nhân xơ dưới niêm mạc.

U xơ có xu hướng thu bé lại trong thời kỳ hậu sản nên nguy cơ xảy ra biến chứng thường không cao. Tuy nhiên đối với một số trường hợp đặc biệt, người bệnh cần được thăm khám thường xuyên và theo dõi nghiêm ngặt vì có nguy cơ xuất hiện biến chứng nhiễm khuẩn, đặc biệt là loại u xơ dưới niêm mạc.

Đối với những trường hợp khối u xơ có cuống, nữ giới sẽ dễ gặp phải biến chứng xoắn, nguyên nhân là do ổ bụng rỗng đột ngột. Bệnh u xơ tử cung khi mang thai hiếm khi làm phát sinh biến chứng thuyên tắc mạch.

Bệnh u xơ tử cung khi mang thai được chẩn đoán như thế nào?

Để chẩn đoán u xơ tử cung khi mang thai, bác sĩ chuyên khoa sẽ thực hiện một số kỹ thuật dưới đây:

1. Chẩn đoán triệu chứng

Đối với những trường hợp có u xơ tử cung phát triển với kích thước nhỏ, người bệnh thường không nhận thấy bất kỳ triệu chứng gì đặc biệt. Chính vì thế, bệnh thường được phát hiện thông qua đợt khám sức khỏe định kỳ khi mang thai hoặc không phát hiện ra cho đến khi khối u xơ tăng kích thước đến một mức độ nhất định.

Thai phụ sẽ thường xuyên gặp phải nhiều triệu chứng dưới đây khi khối u xơ lớn lên:

• Căng tức vùng bụng dưới
• Có cảm giác đau và chảy máu vùng âm đạo
• Thường xuyên đi tiểu
• Có cảm giác đau tức khi quan hệ tình dục
• Đau thắt lưng
• Nặng bụng, táo bón, bụng phình to…

2. Khám

• Người bệnh bị thiếu máu, có sắc mặt nhợt nhạt hoặc có thể bình thường
• Tử cung chắc và to, có mật độ không đều và thường di động theo cổ tử cung
• Xuất hiện triệu chứng phúc mạc do khối u xơ tử cung thoái hóa hoại tử.

3. Cận lâm sàng

• Siêu âm tử cung: Siêu âm tử cung cho phép bác sĩ xác định chính xác vị trí của khối u, kích thước, số lượng…
• Chụp CT hoặc MRI: Đối với những trường hợp cần chẩn đoán phân biệt hoặc u to, người bệnh có thể được chỉ định chụp CT hoặc chụp MRI.
• UIV: UIV đánh giá mức độ chèn ép niệu quản, thận.

4. Chẩn đoán phân biệt

• Khối u hạ vị: Lạc nội mạc tử cung, polyp tử cung, có thai…
• Đau vùng chậu: Những cơn đau ở vùng chậu xảy ra do lạc nội mạc ở cơ tử cung, lạc nội mạc buồng trứng, viêm phần phụ, có thai ngoài tử cung…
• Xuất huyết tử cung bất thường: Xuất huyết tử cung bất thường xuất hiện do không rụng trứng, bệnh lý tăng sinh nội mạc tử cung…

Phương pháp điều trị u xơ tử cung khi mang thai

Điều duy nhất có thể làm đối với phụ nữ bị u xơ tử cung khi mang thai là chú ý theo dõi kỹ những biểu hiện của bệnh. Người bệnh cần tuân thủ theo những chỉ dẫn của bác sĩ chuyên khoa và tái khám theo định kỳ mà bác sĩ đã dặn. 

Bên cạnh đó khi bị u xơ tử cung trong thời kỳ mang thai, mẹ bầu cần giữ gìn sức khỏe bằng cách dành nhiều thời gian để nghỉ ngơi. Hãy đến bệnh viện để kiểm tra hoặc liên hệ với bác sĩ chuyên khoa càng sớm càng tốt nếu nhận thấy có bất kỳ dấu hiệu bất thường nào. Người bệnh tuyệt đối không tự ý sử dụng bất kỳ sản phẩm hỗ trợ hay loại thuốc điều trị nào khác khi bác sĩ chưa đồng ý.

Khi nào chỉ định bóc tách u xơ tử cung trong lúc sinh hoặc ngay trong thai kỳ?

Hầu hết các trường hợp bị u xơ tử cung khi mang thai thường không được bác sĩ chuyên khoa yêu cầu bóc tách, đồng thời không có chỉ định bóc tách trong lúc sinh, thay vào đó bệnh nhân chỉ định theo dõi sau sinh. Tuy nhiên ở một số trường hợp đặc biệt, bệnh nhân sẽ được tư vấn phẫu thuật u xơ tử cung trong khi sinh hoặc trong thai kỳ. Những trường hợp đặc biệt gồm:

• U xơ tử cung có biến chứng nhiễm trùng, hoại tử
• U xơ tử cung gây bít đường thoát sản dịch
• U xơ tử cung phát triển ngay đường rạch cơ tử cung trong trường hợp mổ lấy thai
• U xơ nằm dưới niêm mạc (nguy cơ rong huyết, u lấn vào lòng tử cung).

Biện pháp làm chậm sự phát triển của u xơ tử cung khi mang thai

Để làm chậm sự phát triển của u xơ tử cung và làm giảm nguy cơ phát sinh biến chứng khi mang thai, người bệnh có thể áp dụng một số biện pháp sau:

• Nên bổ sung vào chế độ ăn uống những loại thực phẩm giàu chất xơ (bột yến mạch, bông cải xanh, cà rốt, bơ, chuối cam, bí đỏ, quả lê, rau chân vịt, các loại đậu…), thực phẩm giàu vitamin và khoáng chất (các loại rau củ, trái cây. các loại hạt, các loại đậu, trứng, nấm, quả hạch, cá, thịt lợn, thịt bò…), thực phẩm giàu chất chống oxy hóa (cà chua, các loại quả mọng, ngũ cốc nguyên hạt, rau…) để cân bằng nội tiết tố và giảm cân.
• Bổ sung thực phẩm giàu kali như khoai tây, bột cám yến mạch, đậu lăng, dưa hấu đỏ, bơ, chuối, cam, quýt… để hạn chế sự gia tăng kích thước của khối u xơ.
• Làm chậm sự tăng trưởng u xơ tử cung bằng cách tăng cường bổ sung vitamin D thông qua sữa ít béo hoặc tắm nắng sáng.
• Uống trà xanh
• Kiểm soát cân nặng. luyện tập thể dục với cường độ nhẹ.
• Tránh tiêu thụ những loại thực phẩm có hàm lượng muối cao như đồ đóng hộp, thịt muối, thức ăn chế biến sẵn…
• Tránh sử dụng những loại thực phẩm có hàm lượng estrogen cao như nội tạng động vật và thịt đỏ.
• Tránh uống chocolate, thức uống có caffein, nước ngọt, không hút thuốc và không hít khói thuốc lá thụ động.

U xơ tử cung khi mang thai là bệnh thường gặp. Chính vì thế, chị em phụ nữ cần chủ động trang bị cho bản thân đầy đủ những kiến thức cần thiết. Điều này sẽ giúp bạn sẵn sàng đối mặt và xử lý u xơ tử cung nếu không may xảy ra. Ngoài ra để sớm phát hiện bệnh, bạn cần thăm khám định kỳ trong thời gian mang thai hoặc liên hệ ngay với bác sĩ chuyên khoa nếu có những biểu hiện bất thường xuất hiện.