Bệnh Hắc Lào: Nguyên nhân và cách điều trị dứt điểm

Hắc lào là bệnh ngoài da gây ra những cơn ngứa ngáy nghiêm trọng, nguyên nhân chủ yếu do vi khuẩn và nấm. Khi không điều trị sớm, làn da có nguy cơ bội nhiễm khiến việc điều trị thêm khó khăn, ảnh hưởng đến thẩm mỹ và chất lượng cuộc sống bệnh nhân. Chính vì vậy người bệnh nên kịp thời lựa chọn các phương pháp điều trị phù hợp, ưu tiên các biện pháp có nguồn gốc từ y học cổ truyền để giảm thiểu tối đa tác dụng phụ và đem lại hiệu quả tận gốc. 

Bệnh hắc lào là gì?

Hắc lào được biết đến với tên gọi khác là chứng nấm da. Đây là bệnh thường gặp tại những vùng nhiệt đới nóng ẩm, môi trường vệ sinh kém với những biểu hiện nổi bật là những đốm da tròn, đổi màu và rất ngứa.

Hắc lào  do nhiều loại vi khuẩn gây ra, chúng có thể ảnh hưởng tại nhiều vùng khác nhau của cơ thể. Hắc lào được chia thành nhiều dạng tùy thuộc vào bộ phận mà bệnh xuất hiện. Cụ thể và thường gặp nhất là bệnh hắc lào toàn thân, hắc lào ở da đầu, hắc lào da chân , hắc lào da đùi và hắc lào móng tay..

Điều kiện thời tiết nóng nóng làm tăng nguy cơ phát bệnh và lây lan trên cơ thể. Theo đánh giá, hắc lào nằm trong số những bệnh da liễu thường gặp nhất và triệu chứng có xu hướng tái phát nhiều lần khi không được điều trị đúng cách. Đặc biệt khi chữa sớm, bệnh sẽ được điều trị khỏi hoàn toàn và không tái phát trở lại.

Bệnh hắc lào có lây không?

Theo bác sĩ Nguyễn Lệ Quyên – Trưởng khoa da liễu Trung tâm Thuốc dân tộc: “ Hắc lào là căn bệnh có tính lây nhiễm rất cao. Người bệnh không chỉ dễ dàng mắc hắc lào bởi các yếu tố xung quanh mà còn lây từ người sang người trong quá trình sinh hoạt chung cùng người bệnh. Vì đặc tính này mà hắc lào dễ hình thành vùng viêm nhiễm mới, khiến cho việc điều trị dứt điểm gặp nhiều khó khăn”

Hắc lào có tính lây lan, các con đường truyền bệnh bao gồm:

• Khi dùng chung đồ dùng với người bệnh hắc lào.
• Tiếp xúc trực tiếp vùng da với người bị hắc lào.
• Khi người bình thường tiếp xúc với động vật nhiễm nấm
• Thông qua tiếp xúc với vùng đất, nguồn nước nhiễm nấm

Nguyên nhân gây bệnh hắc lào

Như đã đề cập ở trên, hắc lào là triệu chứng phát sinh khi người bệnh nhiễm nấm hoặc vi khuẩn gây bệnh. Những dị nguyên này chỉ nhìn được dưới kính hiển vi, chúng có tên gọi chung là dermatophytes. Trong đó những loại nấm phổ biến gây bệnh ngoài da như malassezia furfur, trichophyton, epidermophyton và microsporum cũng là nguyên nhân gây ra hắc lào chủ yếu.

Nguyên nhân gây bệnh hắc lào thường phát triển tốt trong môi trường nóng ấm và ẩm ướt. Đặc biệt là người có cơ địa da dầu hoặc có thay đổi về hormone khiến hệ miễn dịch suy yếu cũng dễ dàng mắc bệnh hắc lào so với những người bình thường.

Trong đó những đối tượng có nguy cơ cao mắc cao gồm có:

• Người sinh sống trong môi trường nóng ẩm, thường đến hồ bơi và phòng thay đồ công cộng
• Người thường sử dụng chung khăn tắm, quần áo hoặc các vật dụng thể thao với người khác có nguy cơ lây nhiễm cao.
• Người thường xuyên tiếp xúc với động vật hoặc vật nuôi bị nhiễm vi khuẩn gây hắc lào.

Triệu chứng bệnh hắc lào – Cẩn thận nhầm lẫn

Những triệu chứng lâm sàng của hắc lào dễ bị nhầm lẫn với chàm hoặc viêm da cơ địa, lang ben. Thông thường, ban đầu người bệnh chỉ bị ngứa tại một chỗ, sau đó xảy ra tình trạng tróc vảy hoặc bong tróc tại vùng da đó.

Diễn biến của bệnh

Khi người bệnh bắt đầu gãi mới xuất hiện những mảng nổi nhẹ, có hình vòng hoặc bầu dục. Vòng tròn này có viền đậm hơn và nổi rõ trên vùng da. Trên bề mặt vòng còn có vảy nổi, da khô và cạnh sắc cứng kèm theo các mụn nước nhỏ phồng rộp. Nếu như các mụn nước này vỡ ra, vùng da viêm nhiễm lan rộng và người bệnh có nguy cơ đối diện với chứng nhiễm trùng máu.

Trong thời gian xuất hiện các vết tròn đỏ và vảy da kể trên, bệnh nhân có thể lây truyền bệnh cho những người khác. Với nhiều trường hợp bội nhiễm nghiêm trọng, tại vùng da này có tình trạng sưng, chảy nước và để lại sẹo tròn sau khi lành.

Nhận biết triệu chứng hắc lào tại các vị trí

Ở mỗi bộ phận trên cơ thể, hắc lào có những biểu hiện tương đối giống nhau. Bệnh hắc lào thường phát triển ở chân, mông, tay hoặc thân trên. Những triệu chứng cơ bản như sau:

• Hắc lào vùng kín: triệu chứng thường xuất hiện ở phía gần bộ phận sinh dục. Hắc lào ở vùng kín gây ra những cơn đau nhức và ngứa nặng, người bệnh có dấu hiệu phát ban đỏ kèm theo, vùng da khô bong tróc tạo ra nếp gấp trong phạm vi cố định. Với những trường hợp nghiêm trọng xuất hiệu vết sưng u và màu da nổi bật hẳn so với các vùng da khác.
• Hắc lào ở mông: do hình thành ở vị trí khuất, nên thường phát hiện khi đã tiến triển ở giai đoạn nhất định. Người bệnh thường có biểu hiện ngứa ngáy, đau rát khó chịu khi ngồi hoặc mặc đồ quá bó.
• Hắc lào ở chân, tay: Triệu chứng hắc lào ở tay, chân thường xuất hiện ở các kẽ ngón và mặt mu bàn chân, tay. Tương tự như các vị trí hắc lào khác, tình trạng hắc lào ở da chân gây ra những cơn ngứa liên tục, kèm theo da chết, nóng rát, phồng nhẹ khiến người bệnh rất khó chịu. Cơn ngứa nghiêm trọng nhất tại vị trí kẽ ngón chân, tay, cánh tay.
•  Hắc lào ở mặt, cổ: Dấu hiệu ban đầu là tình trạng nổi mẩn đỏ và sưng tấy ở da mặt, cổ. Tại một số nơi có thể xuất hiện mụn mủ kết thành dạng tổ ong, ngoài da phồng rộp, chảy nước. Nếu hắc lào ở cổ, mặt nghiêm trọng, bệnh nhân có thể bị nhiễm trùng máu và gây ra viêm hạch bạch huyết, để lại sẹo xấu.
• Bệnh hắc lào đa sắc: Triệu chứng không có biểu hiện cụ thể, ban đầu là những cơn ngứa nhẹ và người bệnh bị đổ mồ hôi nhiều hơn. Kèm theo đó, vùng bị hắc lào sẽ có nhiều màu sắc khác nhau (màu trắng hồng hoặc màu nâu sậm), các đốm hắc lào có hình tròn viền rõ. Những vị trí chủ yếu bị bệnh là vùng ngực, lưng, cổ và đôi khi ở mặt. Tại vùng da bị nhiễm bệnh có màu sắc khác biệt hẳn so với những vùng da còn lại.

Kỹ thuật chẩn đoán hắc lào

Phương pháp chẩn đoán không xâm lấn, bác sĩ thực hiện chẩn đoán bằng cách kiểm tra da. Bác sĩ lấy một mẫu da nhỏ tại vùng bệnh để xét nghiệm và phân tích dưới kính hiển vi. Kết quả phân tích chẩn đoán hắc lào thường có sau vài ngày.

Bệnh hắc lào có tự khỏi được không? có nguy hiểm?

Hắc lào là bệnh lý da liễu không nguy hiểm nhưng các triệu chứng của bệnh kéo dài dai dẳng sẽ ảnh hưởng lớn đến tâm lý bệnh nhân. Theo bác sĩ Nguyễn Thị Lệ Quyên (Trưởng khoa Da liễu – Trung tâm Nghiên cứu và Ứng dụng Thuốc dân tộc) cho biết: Hắc lào có thể tái phát lại nhiều lần, bệnh chỉ thực sự hết khi các vi nấm bị loại bỏ hoàn toàn khỏi cơ thể.

Vì thế người bệnh không nên chủ quan để bệnh tự khỏi mà bắt buộc phải điều trị bằng phương pháp phù hợp. Những hệ lụy khi không điều trị bệnh sớm sẽ khiến biến chứng lào nặng, lan rộng ra những vùng da khác và gây mất thẩm mỹ khiến người bệnh tự ti. Ngoài ra khi các vết hắc lào biến chứng thành vết thương hở sẽ dễ bị nhiễm trùng, vùng da bị chàm hóa và tái phát liên tục.

Vì thế người bệnh nên chủ động liên hệ với bác sĩ khi nhận thấy sự xuất hiện của các mảng da gây ngứa, đỏ, kèm theo các vết tròn đỏ có viền, vùng da bị phồng rộp. Đây là những dấu hiệu đầu tiên của bệnh hắc lào, người bệnh nên thăm khám sớm trong vòng 1 – 2 tuần đầu để được hướng dẫn điều trị bằng thuốc không kê toa.

Đối với những trường hợp vùng hắc lào bị nhiễm trùng, bệnh nhân nên liên lạc sớm với bác sĩ để tránh nguy cơ bội nhiễm. Các dấu hiệu bội nhiễm vi khuẩn cần cảnh giác bao gồm:

• Tình trạng đau nhức, sưng, mẩn đỏ, nóng rát và hoạt tử có diễn biến phức tạp.
• Vùng da phồng rộp lan rộng, các vết đỏ lan ra ngoài khu vực nhiễm bệnh
• Tình trạng chảy mủ, có dịch ngoài da, phát ban vẫn còn lan rộng sau khi điều trị.
• Sốt cao hơn 38°C và không rõ nguyên nhân (dấu hiệu nhiễm trùng máu).

Phương pháp điều trị bệnh hắc lào

Mặc dù hắc lào là một bệnh lý đơn giản, nhưng việc điều trị bệnh tương đối mất nhiều thời gian để có thể loại bỏ hoàn toàn các vi nấm gây bệnh. Thời gian điều trị kéo dài từ vài tuần cho đến vài tháng, phụ thuộc vào mức độ nghiêm trọng và cơ địa của người bệnh. Trong chữa bệnh hắc lào, có những nguyên tắc điều trị cần được tuân thủ là:

• Người bệnh cần tuân thủ đúng thời gian dùng thuốc uống, thuốc bôi do bệnh dễ tái phát
• Người bệnh không sử dụng chung vật dụng và quần áo cá nhân với người khác để tránh lây nhiễm.
• Người bệnh sử dụng thuốc bôi ngoài da để giảm triệu chứng ngứa trong giai đoạn bệnh mới khởi phát.

Hắc lào bôi thuốc gì theo Tây y?

Điều trị thuốc không kê toa được chỉ định cho những trường hợp nhẹ, bao gồm các loại kem, thuốc mỡ bôi da, thuốc dưới dạng bột trị nấm. Tuy nhiên các loại kem trị nấm kê toa bắt buộc phải được chỉ định bởi bác sĩ. Thời gian điều trị bằng thuốc bôi ngoài da trong 7 ngày, sau thời gian này mà bệnh không cải thiện thì bệnh nhân sẽ được chỉ định điều trị bằng phương pháp khác.

Đối với các loại thuốc uống trị nấm được chỉ định cho những trường hợp bệnh nghiêm trọng hơn. Người bệnh chủ yếu được chỉ định sử dụng các loại thuốc uống trị hắc lào (thường là griseofulvin hoặc terbinafine). Bệnh nhân cần tuân thủ hướng dẫn dùng thuốc đầy đủ trong suốt quá trình điều trị như bác sĩ đã chỉ định. Tự ý chấm dứt liều dùng sớm sẽ khiến bệnh tái phát nghiêm trọng hơn trong những lần sau.

Đối với một số trường hợp hiến, bệnh nhân có thể được chỉ định sử dụng những loại thuốc gây biến đổi chức năng gan. Một số xét nghiệm diễn ra dùng để đảm bảo rằng gan đang hoạt động bình thường. Trong suốt quá trình điều trị, bệnh nhân sẽ được theo dõi liều lượng thuốc để đảm bảo không ảnh hưởng đến chức năng gan.

Dựa vào từng vị trí hắc lào trên da mà thời gian tác dụng của thuốc thay đổi. Các nghiên cứu đã chứng minh rằng, bệnh nhân bị nấm toàn thân có xu hướng tiến triển tốt hơn trong tháng đầu điều trị. Sau đó là hắc lào ở da đùi thường có tiến triển tốt sau 2 – 8 tuần điều trị. Và thời gian điều trị nấm da chân thường có cải thiện lâu nhất trong 1 – 2 tháng điều trị.

Đối với những trường hợp bệnh nhân bị hắc lào đa sắc, thời gian chữa bệnh bằng thuốc kéo dài từ 1 đến 2 tuần, nhưng có trường hợp kéo dài đến 1 tháng.  Việc sử dụng thuốc điều trị có thể mang đến hiệu quả khi bệnh nhân tuân thủ đúng hướng dẫn được chỉ định. Tuyệt đối không tự ý dùng thuốc để tránh các rủi ro xấu (kích ứng da, dị ứng, viêm da,…) có thể xảy ra.

Cách chữa hắc lào tại nhà theo mẹo dân gian 

Sử dụng thuốc Tây y điều trị hắc lào không phải là giải pháp duy nhất, có không ít người bệnh thường có xu hướng áp dụng các mẹo  theo dân gian để tiết kiệm chi phí. Tuy nhiên các chuyên gia Da liễu cho rằng, việc điều trị bằng thảo dược chỉ mang tính tạm thời vì không thể loại bỏ được hoàn toàn các vi nấm ký sinh gây bệnh.

Hiện nay trong dân gian lưu truyền một số bài thuốc chữa hắc lào từ các nguyên liệu thân thuộc. Phổ biến được áp dụng gồm có:

• Chữa hắc lào bằng kem đánh răng: Sử dụng một lượng vừa phải kem đánh răng, hòa cùng 1 thìa giấm táo vào khuấy đều. Bôi hỗn hợp này lên da khoảng 30 – 40 phút và rửa lại bằng nước sạch sẽ giúp sát khuẩn, tiêu viêm, giảm ngứa nhanh chóng.
• Dùng muối chữa hắc lào: Muối được dùng chữa hắc lào thường là muối sinh lý, muối biển hoặc muối Epsom. Sau khi vết thương được làm sạch, người bệnh sử dụng hỗn hợp nước muối thấm vào khăn bông và đắp lên da. Áp dụng ngày 3 đến 4 lần sẽ thấy hiệu quả.
• Chữa hắc lào bằng chuối xanh: Người bệnh sử dụng chuối xanh thái thành lát mỏng rồi đem chà xát trực tiếp lên vùng da bị hắc lào. Cố định miếng chuối xanh tại vùng da bệnh để nhựa chuối tác dụng khử vi khuẩn tự nhiên.
• Cách chữa hắc lào bằng cồn iot: Người bệnh sử dụng loại cồn iot dưới 5%.Trước tiên phải rửa sạch vùng da bị hắc lào, đợi da khô rồi dùng cồn iot bôi lên. Thực hiện mỗi ngày 3 lần trong 2 đến 3 tuần, kiên trì thực hiện hàng ngày đến khi triệu chứng cải thiện.
• Cách chữa bằng tỏi: Sử dụng từ 2 – 3 nhánh tỏi đem đi giã nát, sau đó đắp lên vùng da bị hắc lào. Người bệnh nên sử dụng băng gạc quấn cố định thuốc trên da trong khoảng vài tiếng. Cố định hỗn hợp khoảng 20 phút rồi rửa lại với nước sạch.

Khi áp dụng điều trị hắc lào theo cách dân gian, người bệnh sẽ nhận thấy những ưu điểm chính là giảm ngứa nhanh chóng, tiết kiệm và an toàn. Tuy nhiên, điều trị theo cách này chỉ mang tính tạm thời chứ không trừ bệnh tận gốc. Do đó trong đa số các trường hợp, sau khi ngừng sử dụng bài thuốc thì các vết hắc lào vẫn có dấu hiệu tái phát và tiến triển nặng hơn.

Hắc lào ăn gì, kiêng gì và biện pháp phòng ngừa

Theo nhận định của các chuyên gia, bệnh hắc lào khó phòng ngừa và điều trị dứt điểm. Người bệnh phải chủ động kết hợp nhiều phương pháp, từ sử dụng thuốc kết hợp với các thói quen sinh hoạt để phòng tránh tái phát. Những nguyên tắc phòng tránh được khuyến khích gồm có:

• Giữ vệ sinh cơ thể sạch sẽ, tắm rửa đều đặn để tránh lây lan nhiễm trùng. 
• Tăng cường nhóm thực phẩm giàu vitamin A, vitamin C và vitamin E để tăng sức đề kháng.
•  Hạn chế thực phẩm tăng nguy cơ dị ứng như: hải sản, thịt gà, thịt bò, bia rượu, chất kích thích, trứng, sữa…
• Giữ cơ thể luôn được mát và khô ráo, tránh để cơ thể ẩm ướt do đổ mồ hôi quá nhiều.
• Hạn chế tiếp xúc với các loại động vật bị nhiễm bệnh (động vật có mảng da thiếu lông). 
• Không nên dùng chung quần áo và đồ dùng cá nhân với người khác. 
• Không nên sử dụng chung nhà tắm ở những nơi công cộng.
• Người bệnh nên mặc đồ lót thoải mái, hạn chế mặc quần áo dày và bó sát khi trời nóng.
• Sử dụng vớ cotton và giày đế mềm có lỗ thông hơi để giữ bàn chân luôn khô ráo.

Bệnh hắc lào tuy diễn ra phổ biến nhưng ít được quan tâm chú ý điều trị. Muốn loại bỏ bệnh hắc lào cần đi sâu vào căn nguyên của bệnh, loại bỏ vi khuẩn và nấm hoàn toàn mới đem lại hiệu quả điều trị tối ưu và lâu dài.