Vô sinh là gì? Nguyên nhân, dấu hiệu và cách điều trị hiệu quả

Vô sinh hiện nay là một trong những tình trạng đáng báo động tại Việt Nam. Theo thống kê, tình trạng này ở nước ta đang chiếm tỉ lệ 8% dân số. Có nghĩa là bất cứ ai cũng có nguy cơ mắc phải. Vì vậy, cả nam và nữ giới cần nắm vững kiến thức về tình trạng này như nguyên nhân, dấu hiệu, cách điều trị thế nào để có thể bảo vệ sức khỏe sinh sản của mình tốt nhất.

Vô sinh là gì?

Vô sinh (tên tiếng Anh: Infertility) là tình trạng cặp vợ chồng sau một năm chung sống, có quan hệ tình dục bình thường (trung bình 2-3 lần/tuần), không sử dụng bất cứ biện pháp tránh thai nào nhưng người vợ vẫn không có thai.

Hoặc chúng ta có thể hiểu một cách đơn giản hơn về tình trạng này đó là hiện tượng mất hoặc thiếu khả năng sinh sản, tỉ lệ này chiếm khoảng 10-15% các cặp vợ chồng muốn có con.

Vô sinh thường gặp ở những đối tượng như: Người nghiện rượu, hút thuốc; sử dụng các chất gây nghiện; sử dụng các thiết bị điện tử; thói quen sinh hoạt không tốt; ăn uống thiếu chất dinh dưỡng; thừa cân, béo phì.

Bệnh được chia thành 2 loại là vô sinh nguyên phát và thứ phát, cụ thể:

• Vô sinh nguyên phát: Là tình trạng các cặp vợ chồng sống với nhau trên 2 năm, quan hệ bình thường và không dùng bất kỳ biện pháp tránh thai nào nhưng vẫn không thụ thai.
• Vô sinh thứ phát: Là tình trạng cặp vợ chồng đã có ít nhất một lần mang thai, sinh con, sảy thai hoặc phá thai nhưng lại khó có khả năng có đứa con tiếp theo.

Nguyên nhân gây vô sinh ở nam và nữ giới

Nguyên nhân gây ra tình trạng này rất phức tạp, theo đó việc chẩn đoán bệnh phải được thực hiện thăm khám một cách tỉ mỉ kết hợp với xét nghiệm.

Nguyên nhân gây bệnh ở nữ:

• Nữ giới gặp vấn đề rụng trứng, kinh nguyệt thất thường;
• Tắc vòi trứng (có thể do các bệnh lý như lạc nội mạc tử cung, viêm nhiễm vùng chậu);
• Gặp vấn đề ở tử cung: Ví dụ như bị u xơ tử cung, polyp tử cung;
• Thể hình quá béo hoặc quá gầy;
• Mắc hội chứng buồng trứng đa nang (đa nang buồng trứng);
• Tuổi tác, hút thuốc lá, stress, thiếu hụt Progesterone.

Nguyên nhân ở nam:

• Di truyền;
• Sử dụng chất kích thích như thuốc lá, rượu, bia, ma túy… khiến chất lượng tinh trùng giảm gây khó khăn trong việc có con;
• Nhiễm hóa chất;
• Ăn uống thiếu chất dinh dưỡng;
• Gặp các bệnh lý về tinh hoàn như viêm mào tinh hoàn, viêm tinh hoàn, tắc ống dẫn tinh, ung thư tinh hoàn…;
• Bệnh về tuyến tiền liệt (viêm tuyến tiền liệt, ung thư tuyến tiền liệt); bệnh về dương vật;
• Tinh trùng ít, kém chất lượng gây ra khó khăn trong việc tiếp cận trứng trong tử cung;
• Tắc đường vận chuyển tinh trùng từ tinh hoàn ra túi tinh hoàn…

Triệu chứng vô sinh ở nam và nữ

Nhận biết dấu hiệu vô sinh nam, nữ càng sớm thì việc điều trị của bạn càng dễ dàng và tỉ lệ thành công cao hơn. Theo đó, bạn cần lưu ý những triệu chứng sau đây:

Đối với vô sinh nam giới:

• Bất thường khi xuất tinh.
• Rối loạn cương dương hay dương vật khó cương cứng.
• Dương vật tiết dịch vàng, xanh.
• Tinh trùng bất thường như: Loãng, trong suốt, vón cục, đông đặc, tinh trùng có lẫn máu.
• Sự bất thường ở tinh hoàn: Sưng, tinh hoàn quá to hoặc quá nhỏ, teo tinh hoàn…
• Bị rụng tóc, tăng cân nhanh, béo bụng; stress, áp lực; thiếu ham muốn khi quan hệ.

Đối với nữ giới:

• Dịch ở tuyến vú tiết ra không trong giai đoạn cho con bú;
• Chu kỳ kinh nguyệt và lượng kinh không đều;
• Vô kinh;
• Khí hư bất thường;
• Chỉ số BMI không chuẩn.

Cách điều trị bệnh phổ biến hiện nay

Hiện nay, có nhiều cách điều trị cho cả nam và nữ giới. Mỗi phương pháp đều có hiệu quả nhất định và nó còn phụ thuộc vào tình trạng của từng người.

Trước tiên, để có được phương pháp điều trị tốt nhất, phù hợp nhất thì các bác sĩ sẽ tiến hành chẩn đoán bệnh.

1. Các phương pháp chẩn đoán phổ biến

Đối với nữ giới: Chẩn đoán sẽ giúp bác sĩ tìm ra những vấn đề ở quá trình rụng trứng của chị em. Trước tiên bác sĩ sẽ khám lâm sàng và thực hiện các xét nghiệm cần thiết như:

• Kiểm tra cẩn thận sự rụng trứng;
• Chụp buồng tử cung;
• Kiểm tra khả năng sự dự trữ của buồng trứng;
• Thực hiện xét nghiệm hormone;
• Siêu âm vùng chậu.

Đối với nam giới: Chẩn đoán để tìm ra vấn đề trong quá trình sản xuất tinh trùng cũng như xuất tinh ở nam giới. Trước tiên bác sĩ cũng sẽ tiến hành khám lâm sàng, sau đó thực hiện các xét nghiệm như:

• Phân tích tinh dịch;
• Xét nghiệm hormone;
• Siêu âm bộ phận bìu;
• Xét nghiệm di truyền;
• Sinh thiết tinh hoàn.

2. Cách điều trị vô sinh phổ biến hiện nay cho nam và nữ

Điều trị bệnh chưa bao giờ là muộn nếu bạn ý thức được mình đang gặp vấn đề về sức khỏe. Đặc biệt, được làm mẹ, làm cha chính là chức vụ thiêng liêng và cao cả mà cả nam và nữ giới đều muốn được trải qua. Chính vì vậy, điều trị bệnh càng sớm thì khả năng chữa khỏi sẽ càng cao.

Hiện nay, bạn có thể điều trị bệnh bằng nhiều cách khác nhau tùy vào mức độ bệnh. Thông thường sẽ có những cách phổ biến được áp dụng như:

• Áp dụng phương pháp hiện đại – Tây y

Với cách chữa Tây y nam và nữ giới có thể sử dụng một trong những phương pháp sau:

Nữ giới:

• Chữa bằng thuốc: Gồm các thuốc kích thích sự rụng trứng, thuốc giúp thụ thai, ví dụ như các loại hormone và thuốc clomiphene citrate.
• Phẫu thuật: Mở ống dẫn trứng, hoặc nếu nữ giới bị các vấn đề ở tử cung khiến vô sinh như polyp cổ tử cung, vách ngăn tử cung, mô sẹo trong tử cung sẽ được phẫu thuật tử cung để điều trị phục hồi khả năng sinh sản.

Nam giới:

• Điều chỉnh nội tiết tố: Được áp dụng cho trường hợp nam giới tinh trùng yếu, rối loạn xuất tinh, rối loạn cương dương.
• Phẫu thuật: Được áp dụng cho các trường hợp vô sinh do nguyên nhân dị tật tại cơ quan sinh dục, tắc nghẽn ống dẫn tinh, giãn mạch ở tinh hoàn.

Bên cạnh các phương pháp phổ biến này thì hiện nay với sự phát triển của nền y khoa các cặp vợ chồng hiếm muộn có thể được điều trị bệnh bằng những phương pháp hỗ trợ sinh sản (ART). Một số cách được áp dụng nhiều hiện nay đó là:

• IUI: Hay còn gọi là thụ tinh nhân tạo, là phương pháp bơm tinh trùng vào buồng tử cung;
• IVF: Thụ tinh trong ống nghiệm;
• ICSI: Tiêm trực tiếp tinh trùng vào trứng;
• Điều trị bệnh bằng việc sử dụng tinh trùng hoặc trứng được hiến tặng.

Đó là những phương pháp điều trị hiệu quả mà hiện nay được áp dụng. Tuy nhiên, điều trị Tây y thường có chi phí cao, nhất là những phương pháp hỗ trợ sinh sản hiện đại. Và không phải tất cả trường hợp được điều trị đều mang lại tỉ lệ thành công cao.

• Chữa vô sinh bằng Đông y

Song song với cách điều trị bằng Tây y, nhiều người vẫn tin tưởng và tìm về với Đông y nhằm tìm kiếm đứa con đáng yêu của mình. Trên thực tế đã có rất nhiều người bệnh chữa thành công bằng phương pháp Y học cổ truyền này.

Đông y cho rằng vấn đề sinh sản của cả nam và nữ giới đều do thận quyết định, cụ thể là thận âm – thận dương. Chính vì thế những bài thuốc trong Đông y thường là những vị thuốc có tác dụng bổ thận, bổ khí huyết, tạng phủ. Và Đông y sẽ tác động vào cốt lõi, điều trị từ gốc rễ.

Y học cổ truyền sẽ hỗ trợ điều trị nhiều dạng khác nhau như: Do thận dương hư hay tỳ dương hư, các trường hợp vô sinh do nội tiết như tử cung, tuyến yên, tinh hoàn, buồng trứng. 

Còn với trường hợp do dính tắc vòi trứng, khối u tinh hoàn, u xơ tử cung, lạc nội mạc tử cung… thì người bệnh cần có sự can thiệp của phương pháp Tây y.

Ưu điểm của cách chữa Đông y là những vị thuốc từ thảo dược thiên nhiên, lành tính như đỗ trọng, tục đoạn, đẳng sâm, hoàng kỳ, dâm dương hoắc, ba kích, kỷ tử… sẽ giúp nam và nữ giới vừa điều trị bệnh vừa tăng cường sức khỏe, cải thiện khả năng thụ thai.

Tuy nhiên, điều trị bằng thuốc Đông y bạn cần phải kiên trì bởi nếu nôn nóng sẽ khó mà mang lại kết quả. Đặc biệt bạn phải tìm đến địa chỉ chữa bệnh uy tín, chất lượng.

Nên khám vô sinh hiếm muộn vào thời điểm nào để có được kết quả chính xác?

Trên thực tế không phải bạn muốn đi khám hiếm muộn là có thể cho về kết quả đúng. Thời điểm nên đi khám hiếm muộn đó là:

• Với người chồng: Tránh xuất tinh từ 2-7 ngày trước ngày đi khám để có kết quả xét nghiệm tinh dịch chính xác.
• Với người vợ: Nên đi khám sau sạch kinh 3-5 ngày, không quan hệ tình dục. Xét nghiệm nội tiết tố sẽ được tiến hành vào ngày thứ 2 hoặc 3 của chu kỳ kinh.

Bên cạnh đó, thời gian khám mất bao lâu cũng là vấn đề mà nhiều người quan tâm, bởi khám hiếm muộn không nhanh chóng như bạn đi khám phụ khoa hay khám hay khám da liễu. Cụ thể:

• Người vợ sẽ tốn thời gian đi lại để thực hiện các xét nghiệm trong chu kỳ kinh.
• Nếu xét nghiệm tinh dịch của người chồng có vấn đề bất thường sẽ phải thực hiện khám lại cũng như các xét nghiệm chuyên sâu khác.

Cách phòng tránh vô sinh hiệu quả cho nam và nữ

Từ những nguyên nhân gây bệnh trên thì ít nhiều chúng ta cũng sẽ rút ra được những cách phòng bệnh hiệu quả. Cánh mày râu và phụ nữ sẽ có cách phòng bệnh khác nhau.

Phòng tránh ở nam giới:

Nam giới muốn phòng tránh, ngăn ngừa vô sinh cần thực hiện những điều sau đây:

• Bổ sung đầy đủ dinh dưỡng cho cơ thể: Nên ăn những thực phẩm như cà chua, quả óc chó, việt quất, đậu lăng, chuối… đồng thời bổ sung thêm rau xanh, thịt, cá…
• Không lạm dụng các chất kích thích như rượu bia, hút thuốc lá, caffeine… sẽ ảnh hưởng tới chất lượng tinh trùng.
• Tập luyện thể dục thể thao đều đặn nhưng không nên tập luyện quá sức, lạm dụng.
• Không mặc đồ lót quá chật vì sẽ khiến cho tinh hoàn bị đẩy lên cao, áp sát vào đất chậu, dẫn đến tăng nhiệt độ ở bìu
• Giữ cho môi trường sống luôn trong lành: Các vấn đề từ môi trường như ô nhiễm, hóa chất độc hại từ đồ dùng, thực phẩm, bức xạ… đều ảnh hưởng tới chất lượng, số lượng tinh trùng.

Phòng tránh vô sinh ở nữ:

• Quan hệ tình dục lành mạnh, khi quan hệ nên dùng bao cao su, quan hệ chung thủy với một bạn tình.
• Tránh nạo phá thai nhiều lần vì các thủ thuật này sẽ sẽ ảnh hưởng tới buồng trứng, dạ con, niêm mạc tử cung trở nên mỏng hơn khiến cho trứng không thể bám để làm tổ và mang thai.
• Bổ sung vitamin cho cơ thể, nhất là vitamin E giúp tăng cường chức năng hoạt động của buồng trứng, từ đó tăng khả năng sinh sản.
• Tránh stress, căng thẳng kéo dài.
• Không sử dụng các chất kích thích như rượu bia, thuốc lá và caffeine.

Ngoài ra, điều quan trọng đó là cả nam và nữ giới cần chủ động phòng tránh vô sinh khi đến tuổi sinh sản bằng cách thăm khám nam – phụ khoa định kỳ. Việc kiểm tra, phát hiện các bất thường ở cơ quan sinh sản sẽ giúp bạn triệt tiêu đi những nguy cơ gây hại cho sức khỏe, đặc biệt là khả năng sinh con của mình.

Trên đây là những thông tin cơ bản nhất về vô sinh – tình trạng đang khiến nhiều cặp vợ chồng Việt đau đầu. Hi vọng bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn, từ đó có cách bảo vệ sức khỏe sinh sản của mình được tốt nhất.