Bệnh xẹp đĩa đệm cột sống lưng và cách điều trị

Bệnh xẹp đĩa đệm cột sống lưng không có triệu chứng rõ ràng ở giai đoạn đầu. Khi các dấu hiệu xuất hiện rầm rộ cũng là lúc bệnh nặng. Biến chứng của nó có thể gây đau lưng mạn tính và cong vẹo cột sống. Nghiêm trọng nhất là bại liệt vĩnh viễn.

Dấu hiệu xẹp đĩa đệm cột sống lưng

Đĩa đệm là bộ phận nằm giữa hai đốt sống. Cấu tạo của chúng có nhân nhầy bên trong. Vì một vài lý do nào đó, nhân nhầy bị hao hụt, mất nước và mất đi độ mền, lớp bao bọc bên ngoài sẽ xẹp xuống. Trong một số trường hợp, đây là giai đoạn đầu của bệnh thoát vị đĩa đệm.

Đĩa đệm có thể bị xẹp ở bất cứ vị trí nào của cột sống. Tuy nhiên, thắt lưng là nơi thường bị tình trạng này nhất. Nguyên nhân là do nơi đây chịu nhiều áp lực khi khi di chuyển hoặc mang vác vật nặng.

Bình thường, rất khó để nhận biết một người nào đó có bị xẹp đĩa đệm cột sống lưng hay không ở giai đoạn đầu. Bởi biểu hiện của nó không rõ ràng. Người bệnh chỉ bị một vài cơn đau quặn ở thắt lưng. Nó không gây đau nhói và thường tự hết.

Theo thời gian, cơn đau sẽ xuất hiện nhiều hơn. Mức độ đau nhức có thể lan xuống mông, đùi và hai chân. Hoặc nó lan ra cánh tay và đến tận mu bàn tay. Người bệnh sẽ cảm thấy khó khăn khi cử động. Lúc đứng lên, ngồi xuống hoặc thực hiện các động tác gập người, tình trạng đau sẽ nhiều hơn. Thời điểm đau nhiều nhất là vào ban đêm, đặc biệt là lúc gần sáng.

Các phương pháp chẩn đoán tình trạng đĩa đệm bị xẹp

Các biểu hiện lâm sàng là một trong những căn cứ để chẩn đoán bệnh xẹp đĩa đệm cột sống lưng. Chỉ dựa vào điều này thôi thì chưa đủ, người bệnh cần thực hiện một số xét nghiệm để xác định có mắc bệnh hay không và mức độ bệnh đang diễn biến tới đâu.

Các xét nghiệm thường dùng là chụp X – quang để thấy hình thành tổng thể của cột sống. Tiếp đến là chụp cắt lớp vi tính (chụp CT) nhằm kiểm tra ống sống. Để có được đánh giá chi tiết hơn, người ta thường chụp CT kết hợp cùng chụp tủy sống cản quang.

Sau đó, bệnh nhân sẽ được chụp cộng hưởng từ. Mục đích là kiểm tra các rễ dây thần kinh, có tình trạng phù đại, khối u hay thoái hóa hay không. Ngoài ra, các bác sĩ có thể sẽ đo hấp thụ tia X kép. Ý nghĩa của kỹ thuật chẩn đoán này là xác định xem người bệnh có bị loãng xương hay không.

Các giai đoạn của bệnh xẹp đĩa đệm cột sống lưng

Xẹp đĩa đệm cột sống lưng diễn biến qua 3 giai đoạn. Trước tiên, đầu khớp bị lỏng lẻo. Hai đầu đốt sống bị kéo lại gần sát nhau. Tuy nhiên, chúng vẫn chưa bị thoái hóa vì chưa xảy ra ma sát.

Đến giai đoạn thứ 2, đĩa đệm bị co rút lại. Đồng thời, các đốt sống sẽ cọ sát vào nhau. Lúc này, cơ thể thường phản ứng lại bằng cách hình thành các gai xương để hạn chế sự bào mòn. Tuy nhiên, cũng chính các gai xương này gây đau nhức cho người bệnh.

Chuyển sang giai đoạn cuối, các đốt sống tạo thành một khối. Đĩa đệm bị mất hoàn toàn. Các tổn thương rễ dây thần kinh, tủy sống sẽ trở nên nghiêm trọng. Cột sống bị biến dạng hoàn toàn.

Biến chứng của xẹp đĩa đệm cột sống lưng

Tương tự như hầu hết các bệnh lý về xương khớp khác, xẹp đĩa đệm cột sống lưng cũng không nguy hiểm đến tính mạng. Tuy nhiên, nó ảnh hưởng rất lớn đến sinh hoạt của người bệnh và nguy cơ bại liệt nếu không được điều trị kịp thời.

Biến chứng thường gặp nhất của bệnh này là đau lưng mạn tính. Các cơn đau sẽ kéo dài từ năm này sang năm khác mà không một loại thuốc nào có thể trị dứt điểm. Đau nhức không chỉ xuất hiện ở thắt lưng mà còn lan ra tứ chi. Nó khiến toàn thân lúc nào cũng mệt mỏi. Đi đứng và vận động sẽ vô cùng khó khăn. Không chỉ vậy, bệnh còn khiến tay chân mất đi sự linh hoạt.

Bên cạnh đó, một biến chứng khá nghiêm trọng và cũng thường gặp đó là cột sống bị cong vẹo. Điều này không chỉ khiến người bệnh mất tự tin mà nó còn ảnh hưởng nhiều đến sinh hoạt do trọng tâm cơ thể thay đổi. Ngoài ra, tình trạng biến dạng cột sống trong một số trường hợp còn gây chèn ép nội tạng và gây ra rối loạn hoạt động ở các bộ phận này.

Cuối cùng, biến chứng nghiêm trọng nhất của tình trạng xẹp đĩa đệm cột sống lưng là bại liệt. Cột sống bị tê cứng, hệ thống xương khớp ở chân và tay cũng bị ảnh hưởng nghiêm trọng. Người bệnh sẽ không còn khả năng di chuyển hoặc mất hoàn toàn sức lao động.

Nguyên nhân khiến đĩa đệm cột sống lưng bị xẹp

Quá trình lão hóa xương khớp theo thời gian là nguyên nhân thường gặp đối với bệnh xẹp đĩa đệm cột sống lưng. Hầu như những ai bước vào độ tuổi xế chiều đều không thể tránh khỏi bệnh này và một số bệnh về xương khớp khác. Tuy nhiên, thời điểm bắt đầu, mức độ ảnh hưởng nhiều hay ít là tùy vào thể trạng, chế độ sinh hoạt và ăn uống của người đó khi còn trẻ.

Ngoài nguyên nhân sinh lý tự nhiên, đĩa đệm cột sống lưng bị xẹp còn bắt nguồn từ những bệnh lý về xương khớp, bệnh béo phì, thói quen sinh hoạt và các chấn thương.

Bệnh lý

Bước sang độ tuổi 30, hệ thống xương khớp của rất nhiều người bắt đầu gặp vấn đề. Loãng xương và thoái hóa cột sống là hai trong nhiều bệnh lý về xương khớp thường gặp nhất hiện nay. Khi mắc các bệnh lý này, sụn khớp dần bị bào mòn. Kéo theo đó là sự “thất thoát” của nhân nhầy trong đĩa đệm.

Ngoài ra, béo phì cũng có thể là nguyên nhân dẫn đến tình trạng xẹp đĩa đệm cột sống lưng. Một khi cân nặng vượt tiêu chuẩn, xương khớp sẽ là bộ phận chịu tác động nhiều và thường xuyên nhất. Nếu áp lực này liên tục gia tăng, nhân nhầy đĩa đệm rất dễ bị thoát vị. Đồng thời, xương cốt cũng không còn được chắc khỏe nữa.

Thói quen sinh hoạt hoặc đặc thù công việc

Những người thường xuyên phải ngồi lâu một chỗ (nhân viên văn phòng) hoặc phải mang vác nặng rất dễ bị xẹp đĩa đệm cột sống lưng. Nguyên nhân là cột sống phải chịu nhiều áp lực trong thời gian dài. Thêm vào đó, một số người còn lạm dụng chất kích thích, ăn uống thiếu chất và ngủ nghỉ không khoa học.

Những yếu tố này khiến cho hoạt động tổng hợp canxi của xương bị rối loạn. Đồng thời, ảnh hưởng từ thói quen sinh hoạt không khoa học còn khiến cơ thể rất dễ bị các bệnh lý liên quan đến xương khớp. Và xẹp đĩa đệm cột sống lưng chỉ là một trong số đó.

Chấn thương

Một số trường hợp bị xẹp đĩa đệm cột sống lưng là do chấn thương khi chơi thể thao hoặc bị tai nạn giao thông. Tuy nhiên đây lại không phải là yếu tố trực tiếp gây bệnh. Thay vào đó, quá trình điều trị không đúng cách, không dứt điểm hoặc chăm sóc không tốt mới là nguyên nhân. 

Cách điều trị xẹp đĩa đệm cột sống lưng

Có nhiều yếu tố ảnh hưởng đến hiệu quả điều trị bệnh xẹp đĩa đệm cột sống lưng. Tiêu biểu là tình trạng sức khỏe; giai đoạn và nguyên nhân bệnh; tay nghề bác sĩ; chăm sóc và chế độ sinh hoạt sau điều trị… Trong đó, giai đoạn và nguyên nhân gây bệnh là hai yếu tố ảnh hưởng nhiều nhất.

Như đã trình bày, bệnh chuyển biến qua 3 giai đoạn. Nếu phát hiện và điều trị ngay từ giai đoạn đầu, người bệnh có thể gần như trở lại sinh hoạt bình thường. Đến giai đoạn thứ 2, các biện pháp điều trị sẽ rất khó khăn nhưng hiệu quả vẫn cao. Một khi để bệnh chuyển sang giai đoạn cuối, người bệnh sẽ phải cần đến những cách điều trị phức tạp. Đồng thời, khả năng chữa khỏi rất thấp.

Còn đối với nguyên nhân gây bệnh. Hầu hết các trường hợp bị xẹp đĩa đệm do sinh lý tự nhiên (tuổi tác) rất khó để điều trị dứt điểm. Trong khi đó, với nguyên nhân từ thói quen sinh hoạt thì khả năng chữa khỏi sẽ cao hơn.

Dùng thuốc chữa đĩa đệm cột sống lưng bị xẹp

Thuốc chữa xẹp đĩa đệm cột sống lưng gồm 3 loại: Tây y, Đông y và thuốc Nam. Mỗi loại có ưu và nhược điểm riêng. Trước khi dùng bất kỳ loại thuốc nào, bạn cần tham khảo ý kiến của bác sĩ.

Song song với việc dùng thuốc, người bệnh có thể được chỉ định dùng thêm nẹp lưng. Một số hoạt động sẽ bị hạn chế khi dùng phương pháp hỗ trợ này. Mục đích là giảm đau và nâng đỡ vị trí cột sống đang bị tổn thương. Qua đó, giúp cơ thể nhanh chóng hồi phục bệnh. 

Thuốc Tây y

Hầu hết các loại thuốc Tây y đều có hiệu quả tác dụng nhanh nhưng thường để lại tác dụng phụ (gây phụ thuộc hoặc loãng xương). Tuy nhiên, khi dùng đúng liều lượng và chỉ dẫn của bác sĩ, người bệnh có thể phần nào hạn chế được những rủi ro này.

Những nhóm thuốc thường dùng trị xẹp đĩa đệm cột sống lưng là: giảm đau (acetaminophen); kháng viêm (NSAIDs); giãn cơ và mạnh gân cốt; hỗ trợ hoạt động của xương khớp (bisphosphonate); hoạt huyết và tăng cường tuần hoàn máu.

Thuốc Đông y

Thuốc Đông y không trị dứt điểm bệnh xẹp đĩa đệm cột sống lưng. Tuy nhiên, nó có tác dụng giảm đau và hỗ trợ điều trị bệnh lý này. Bên cạnh đó, thành phần làm nên bài thuốc là các loại thảo dược thiên nhiên nên an toàn và gần như không có tác dụng phụ. Điểm trừ của loại thuốc này là thời gian tác dụng lâu.

Bài thuốc Đông y chữa xẹp đĩa đệm cột sống lưng gồm các thành phần: vỏ bưởi khô (1 quả); 1kg chanh phơi khô; 2 lít rượu trắng; ngải cứu khô và đường phèn (mỗi loại 200g). Ngâm các nguyên liệu trong rượu trắng liên tục từ 1 – 2 tháng. Mỗi ngày uống 2 lần. Mỗi lần 1 ly nhỏ (loại ly uống rượu gạo). 

Thuốc Nam

Để chữa các bệnh về xương khớp, trong dân gian truyền tay nhau bài thuốc với cây trinh nữ. Nhiều người cho rằng nó không chỉ có tác dụng với bệnh thoái hóa cột sống hoặc đau nhức xương khớp mà còn rất hiệu quả đối với bệnh xẹp đĩa đệm cột sống lưng. Cây thuốc này giúp người bệnh giảm đau, chống viêm và không để bệnh tình nặng hơn. Tuy nhiên, nó không có tác dụng chữa khỏi bệnh hoàn toàn.

Cách dùng cây trinh nữ chữa xẹp đĩa đệm cột sống lưng không quá phức tạp. Bạn cần 20 – 30 gam rễ loại cây này. Mang chúng đi thái mỏng, tẩm với rượu rồi sao vàng. Cuối cùng mang đi sắc lấy nước uống. Đổ vào ấm 3 chén nước và đun cho đến khi nào còn nửa chén là có thể dùng. Mỗi lần sắc thuốc nên chia thành 2 lần uống trong ngày.

Trị xẹp đĩa đệm bằng vật lý trị liệu

Bên cạnh dùng thuốc, vật lý trị liệu cũng là phương pháp điều trị xẹp đĩa đệm cột sống lưng được nhiều người sử dụng. Tuy nhiên, cách này chỉ dành cho các trường hợp bệnh nhẹ và vẫn còn khả năng tự phục hồi. Thông thường, người bệnh sẽ được điều trị theo đợt. Số đợt điều trị tùy vào từng trường hợp cụ thể. Kết thúc mỗi đợt, các bác sĩ sẽ đánh giá lại tình trạng sức khỏe.

Phẫu thuật chữa bệnh xẹp đĩa đệm cột sống lưng

Những trường hợp bệnh nặng sẽ phải dùng đến phẫu thuật. Hoặc đôi khi các cách điều trị thông thường không đạt kết quả cũng cần đến biện pháp can thiệp ngoại khoa này. Nó có thể giúp người bệnh cải thiện nhanh các triệu chứng và hồi phục sức khỏe. Tuy nhiên, đi kèm với đó là rất nhiều rủi ro. Do đó, đây không phải là cách điều trị tối ưu nhất. 

Có 2 phương pháp phẫu thuật chữa xẹp đĩa đệm cột sống lưng phổ biến. Đó là tạo hình cột sống và tạo vùng gù. Chúng được chỉ định cho các trường hợp xẹp cột sống thắt lưng do loãng xương kéo dài trên 2 tuần, cột sống bị biến dạng nặng, ung thư ác tính, đa u tủy xương, u máu hoặc hoại tử đốt sống.

Tạo hình cột sống và tạo vùng gù không áp dụng cho bệnh nhân xẹp địa đệm trên 80% chiều dài của cột sống. Những trường hợp hẹp ống sống; rối loạn đông máu và viêm xương hoặc tủy xương cũng không được áp dụng cách phẫu thuật này. Ngoài ra, những người bị xẹp đĩa đệm cột sống lưng trên một năm cũng có chống chỉ định.

Phương pháp tạo hình cột sống

Người bệnh sẽ được tiêm xi măng sinh học tiêm vào đốt sống. Toàn bộ quá trình thực hiện có thể mất từ 1 đến 2 giờ đồng hồ tùy vào số đĩa đệm hư hại. Sau một thời gian ngắn, xi măng sinh học sẽ cứng lại. Nó giúp các đốt sống ổn định và giảm đau đớn cho bệnh nhân.

Phương pháp tạo vùng gù

Các bác sĩ sẽ rạch 2 vết nhỏ ở vị trí đĩa đệm bị xẹp để đặt đầu dò. Tiếp đó, họ sẽ khoan xương và chèn đệm xương. Nó có hình dạng như cái bong bóng. Chúng sẽ được tiêm chất cản quang đến một mức độ nhất định sẽ lấy ra. Khoảng trống mà bong bóng tạo ra được lấp xi măng sinh học. Với phương pháp này, người bệnh có thể phục hồi được chiều dài của cột sống.

Phòng ngừa đĩa đệm bị xẹp

Để phòng ngừa bệnh xẹp đĩa đệm cột sống lưng cũng như các bệnh lý về xương khớp khác, bạn cần thực hiện chế độ sinh hoạt và ăn uống khoa học ngay từ bây giờ. Cụ thể là:

• Đảm bảo chế độ dinh dưỡng hằng ngày. Bổ sung thêm các thực phẩm giàu canxi, vitamin D và K;
• Hạn chế hoặc không sử dụng các chất kích thích như rượu, bia, cafe và thuốc lá;
• Giữ cân nặng ở mức hợp lý;
• Luyện tập thể dục vừa sức mỗi ngày;
• Mang vác vật nặng cần thực hiện đúng tư thế;
• Khám sức khỏe định kỳ 6 tháng/1 lần hoặc khi có biểu hiện nhức mỏi bất bình thường và kéo dài.