Cách Phân Biệt Bệnh Xơ Gan Còn Bù Và Mất Bù

Xơ gan còn bù là giai đoạn đầu của bệnh xơ gan. Xơ gan mất bù còn gọi là xơ gan cổ trướng – giai đoạn cuối của bệnh. Phân biệt được hai mức độ bệnh xơ gan còn bù và mất bù sẽ giúp người bệnh chủ động hơn trong điều trị và kịp thời phát hiện sớm bệnh tình.

Tổng quan về bệnh xơ gan

Các tế bào gan khi bị suy yếu trong một thời gian nhất định sẽ bị chết đi. Chúng tạo thành các mô sẹo và được gọi là xơ gan. Như vậy, quá trình dẫn đến bệnh xơ gan diễn ra từ trong cấu trúc của cơ quan này. Từ cơ chế hình thành có thể thấy đây là một bệnh lý tiến triển âm thành và kéo dài.

Bệnh xơ gan chia thành 2 loại: xơ gan còn bù (compensated cirrhosis) và xơ gan mất bù (decompensated cirrhosis). Trong đó, xơ gan còn bù là giai đoạn ban đầu của bệnh. Ở giai đoạn này, chức năng gan có thể được cải thiện nhờ các giải pháp can thiệp kịp thời và thích hợp.

Nếu để bệnh chuyển sang giai đoạn xơ gan mất bù thì việc điều trị sẽ gặp nhiều khó khăn. Đồng thời, bệnh còn dễ chuyển sang biến chứng gây nguy hiểm cho tính mạng. Một trong những biến chứng nguy hiểm có thể xảy ra khi bị xơ gan mất bù là ung thư gan.

Để phân biệt tình trạng bệnh của một người nào đó là xơ gan còn bù hay mất bù, người ta chủ yếu dựa vào các dấu hiệu lâm sàng và những kỹ thuật xét nghiệm cận lâm sàng. Trong một số trường hợp sẽ dùng đến hình ảnh học để phân biệt. Việc sớm chẩn đoán đúng tình trạng bệnh sẽ có được hướng điều trị đúng đắn và hiệu quả nhất. Đồng thời, người bệnh cũng sẽ chủ động hơn trong phòng các biến chứng cũng như ngăn bệnh tiến triển nặng.

Phân biệt bệnh xơ gan còn bù và mất bù dựa vào dấu hiệu lâm sàng

Về tổng thể, nếu một bệnh nhân nào đó được chẩn đoán là mắc bệnh nhưng không có các triệu chứng bệnh xơ gan thì rất có thể đang bị xơ gan còn bù. Ngược lại, nếu có đầy đủ các triệu chứng của bệnh thì khả năng người này bị xơ gan mất bù là rất cao. 

Dấu hiệu lâm sàng của xơ gan còn bù

Như đã trình bày, xơ gan bù là giai đoạn ban đầu của bệnh xơ gan. Nghĩa là lúc này gan chưa xuất hiện nhiều tổn thương. Nó vẫn thực hiện được một số chức năng quan trọng. Những phần còn khỏe mạnh sẽ bù trừ cho những chỗ đã bị tổn thương trong gan. Chính vì thế, triệu chứng của xơ gan mất bù rất nghèo nàn, thậm chí là không có dấu hiệu gì cụ thể.

Người bệnh có thể vẫn làm việc như bình thường. Thỉnh thoảng sẽ gặp một số vấn đề về sức khỏe nhưng ở mức độ nhẹ. Ví dụ như: 

• Người mệt mỏi;
• Khó khăn khi đi tiểu;
• Đau nhẹ hạ sườn phía bên phải;
• Xuất hiện sao mạch (u mạch) ở cổ và ngực;
• Lòng bàn tay son

Dấu hiệu lâm sàng của xơ gan mất bù

Xơ gan mất bù còn có tên gọi khác là bệnh xơ gan cổ trướng. Đây là giai đoạn cuối của bệnh xơ gian. Lúc này, các mô ở gan gần như đã bị xơ hóa hoàn toàn. Mức độ tổn thương lan tỏa nhanh. Những tế bào gan chưa bị tổn thương cũng không còn khả năng bù trừ và đảm nhiệm hoạt động cho những tế bào đã bị chết hoặc xơ hóa.

Chính vì thế, xơ gan mất bù có triệu chứng lâm sàng rất rõ ràng. Các triệu chứng này thường xuất hiện đồng loạt với cường độ mạnh. Và vì thế, mức độ nguy hiểm cho tính mạng cũng sẽ cao hơn xơ gan còn bù. Nó có thể gây tăng áp lực tĩnh mạch cửa và dẫn đến tử vong.

Các triệu chứng lâm sàng của người bị xơ gan mất bù gồm:

• Suy nhược cơ thể trầm trọng dẫn đến khả năng làm việc kém và ăn uống kém;
• Phù một trong hai chân hoặc cả hai. Khi dùng tay ấn vào chỗ sưng sẽ để lại vết lõm. Sau khoảng 1 – 2 phút, vết lõm biến mất;
• Da ngày càng vàng;
• Môi, lưỡi, niêm mạc của mắt nhợt nhạt thiếu sức sống;
• Răng và mũi bị chảy máu;
• Trướng bụng: Bụng ngày càng to. Trong bụng chứa dịch màu vàng chanh. Da bụng căng cứng. Đồng thời trên da xuất hiện mạch máu nổi lên ở rốn và hai bên mạn sườn. Khi người bệnh nằm, các mạch máu ở bụng không hiện rõ. Khi ngồi dậy thì chúng sẽ nổi rõ trên da.

Các kỹ thuật cận lâm sàng phân biệt bệnh xơ gan còn bù và mất bù

Ngoài căn cứ vào các dấu hiệu lâm sàng, để chắc chắn một trường hợp nào đó đang bị xơ gan còn bù hay mất bù, bác sĩ sẽ chỉ định người bệnh thực hiện thêm một số kỹ thuật chẩn đoán cận lâm sàng. Kết quả phân tích từ các thiết bị y khoa chuyên dụng không chỉ phân biệt loại bệnh xơ gan mà còn giúp bác sĩ đánh giá được mức độ bệnh, tình trạng sức khỏe và có được tiên lượng chính xác hơn.

Cụ thể, các kết quả cận lâm sàng của người bị bệnh xơ gan còn bù và mất bù như sau:

Xơ gan còn bù:

• Tĩnh mạch cửa không báng. Tuy nhiên, nó có thể bị giãn hoặc không;
• Gan và lá lách to. Mật độ tăng hoặc chắc. Nhu gan thô, không giãn, không đều cửa và có thể không báng;
• Kết quả soi ổ bụng: Gan màu nhạt và có thể bị loang lổ. Khối lượng gan có thể to hoặc nhỏ thể hiện sự phì đại hoặc teo tóp.

Xơ gan mất bù:

• Tĩnh mạch cửa báng bụng và giãn;
• Kích thước gan to hoặc nhỏ. Bề mặt gan gồ ghề lợn cợn;
• Có thể xuất hiện huyết khối trong tĩnh mạch cửa;
• Kết quả nội soi ổ bụng: Có dịch màu vàng cam.

Phân biệt bệnh xơ gan còn bù và mất bù dựa vào hình ảnh học

Ngoài hai cách phổ biến để phân biệt bệnh xơ gan còn bù và mất bù như đã trình bày, người ta còn dựa vào hình ảnh học. Với cách này, bác sĩ sẽ căn cứ vào chỉ số APRI, FIBROSCAN hoặc sinh thiết. Thực tế thì cách dựa vào hình ảnh học ít khi được áp dụng, nhất là kỹ thuật sinh thiết. Nguyên nhân là nó thường dẫn đến nhiều nguy cơ cho sức khỏe. Gây đau, chảy máu và giá thành cao. Ngoài ra, kết quả có thể bị ảnh hưởng bởi sự chủ quan của người thực hiện kỹ thuật.

Tóm lại, xơ gan không phải bệnh nan y. Nếu được phát hiện sớm, khi bệnh ở giai đoạn còn bù thì khả năng chữa khỏi sẽ cao. Chức năng gan sẽ dần được khôi phục và người bệnh có thể sớm trở lại sinh hoạt bình thường. Ngược lại, để càng lâu thì điều trị càng khó khăn và dễ nguy hiểm đến tính mạng.

Vấn đề ở chỗ phát hiện sớm bệnh. Trong khi đó, dấu hiệu bệnh ở giai đoạn đầu thường không rõ ràng. Như vậy, một trong những cách hữu hiệu nhất để phát hiện bệnh từ sớm là khám sức khỏe định kỳ. Đồng thời, để phòng bệnh thì cách đơn giản nhưng hiệu quả nhất chính là thực hành thói quen sinh hoạt và ăn uống khoa học.