Đau Thượng Vị Ở Bà Bầu Phải Làm Sao? Nguyên Nhân, Cách Cải Thiện

Cảm giác đau thượng vị ở bà bầu có thể xảy ra do áp lực từ tử cung lên dạ dày khi thai nhi phát triển, căng dây chằng tròn, tác dụng phụ của hormone Progesterone. Ngoài ra tình trạng này có thể phát sinh do thai phụ mắc một số bệnh lý liên quan đến dạ dày, gan, mật như bệnh trào ngược dạ dày thực quản, suy giảm chức năng gan hoặc có thể là triệu chứng cảnh báo của chứng tiền sản giật. Để lựa chọn các phương pháp điều trị thích hợp và đảm bảo an toàn, thai phụ cần được xác định chính xác nguyên nhân gây đau càng sớm càng tốt.

Nguyên nhân gây đau thượng vị ở bà bầu

Cơn đau vùng thượng vị có thể thường xuyên xuất hiện trong thời kỳ mang thai. Đây là tình trạng vùng bụng trên rốn của thai phụ có dấu hiệu đau nhói hoặc đau âm ỉ kéo dài. Cơn đau có thể xuất hiện trong vài chục phút hoặc kéo dài hàng giờ tùy thuộc vào nguyên nhân.

Theo các chuyên gia, cơn đau có thể phát sinh do áp lực từ tử cung lên dạ dày khi thai nhi phát triển, căng dây chằng tròn, tác dụng của Progesterone. Tuy nhiên ở một số trường hợp khác, đau thượng vị ở bà bầu có thể là dấu hiệu của nhiều bệnh lý cần được can thiệp y tế.

Những nguyên nhân phổ biến khiến thai phụ thường xuyên bị đau vùng thượng vị:

1. Căng dây chằng tròn hỗ trợ tử cung

Tình trạng căng dây chằng tròn hỗ trợ tử cung có thể khiến thai phụ bị đau âm ỉ ở vùng thượng vị. Dây chằng tròn nối với xương mu từ phần trên của tử cung, có tác dụng hỗ trợ tử cung trong việc nâng đỡ bào thai, bảo vệ bào thai và ngăn tổn thương phát sinh.

Tuy nhiên khi phát triển và đạt kích thước lớn, dây chằng tròn sẽ bị kéo căng tạo ra cảm giác khó chịu, đau âm ỉ ở bụng, mông và lưng. Cơn đau có thể xảy ra từ 3 tháng đầu của thai kỳ. Tuy nhiên mức độ đau sẽ tăng lên và đau thường xuyên hơn khi thai phụ mang thai 3 tháng giữa hoặc 3 tháng cuối thai kỳ.

2. Áp lực từ tử cung lên dạ dày khi thai nhi phát triển

Đau thượng vị là một trong những dấu hiệu giúp nhận biết sớm tình trạng mang thai ở 3 tháng đầu của thai kỳ. Khi đó nữ giới sẽ nhận thấy tại vùng thượng có dấu hiệu đau nhói, âm ỉ hoặc xuất hiện những cơn co thắt kèm theo chứng táo bón hay đầy hơi kéo dài. Đây không phải là tình trạng bất thường nên không cần phải quá lo lắng. 

Đối với những trường hợp mang thai 3 tháng giữa hoặc 3 tháng cuối thai kỳ, tần suất và mức độ đau thượng vị ở thai phụ sẽ tăng lên. Nguyên nhân là do trong thời gian này, thai nhi phát triển mạnh chiếm nhiều không gian bên trong ổ bụng, tử cung mở rộng. Điều này làm ảnh hưởng đến những cơ quan lân cận, chèn ép lên dạ dày dẫn đến những cơn đau nhói ở vùng thượng vị kèm theo cảm giác khó chịu, tức ở bụng.

Đau thượng vị do áp lực từ tử cung lên dạ dày khi thai nhi phát triển là một tình trạng bình thường, có thể giảm đau bằng các biện pháp đơn giản như uống nước ấm, nằm nghỉ. Tuy nhiên nếu cơn đau không có dấu hiệu thuyên giảm, người bệnh nên trao đổi với bác sĩ chuyên khoa về tình trạng và tìm biện pháp điều trị thích hợp hơn.

3. Tác dụng phụ của Progesterone

Progesterone chính là một loại hormone phát triển, có khả năng tăng đột biến trong thời kỳ mang thai. Việc tăng quá mức nồng độ Progesterone có thể làm cản trở hoạt động và chuyển động bình thường của ruột. Đồng thời khiến phụ nữ mang thai thường xuyên bị đau ở thượng vị.

Trong thời kỳ mang thai, nồng độ của cả hai hormone gồm Estrogen và Progesterone đều tăng một cách đột ngột. Điều này khiến nhu động ruột thay đổi, quá trình di chuyển và tiêu hóa thức ăn diễn ra chậm trễ. Từ đó làm mất nhiều thời gian cho việc tiêu hóa và loại bỏ chất cặn bã ra khỏi cơ thể.

Lâu ngày, thai phụ sẽ bị táo bón kèm theo nhiều triệu chứng khó chịu khác như đầy hơi, chướng bụng, đau nhói hoặc khó chịu ở ổ bụng và thượng vị. Để cải thiện cơn đau ở trường hợp nặng, thai phụ nên uống nhiều nước, ngừng bổ sung chất sắt khi bác sĩ cho phép và nên duy trì chế độ ăn uống nhiều chất xơ.

4. Trào ngược dạ dày thực quản

Trào ngược dạ dày thực quản có thể xảy ra kèm theo nhiều triệu chứng khó chịu ngay cả khi bạn đang mang thai. Nguyên nhân là do trong thời kỳ mang thai, cơ thể có xu hướng sản sinh quá mức hormone progesterone với mục đích giúp tử cung giãn nở phục vụ cho quá trình phát triển của thai nhi. Tuy nhiên chính sự tăng đột biến khiến van dạ dày bị giãn rộng, lượng axit có trong dạ dày dễ trào ngược lên thực quản.

Ngoài ra bệnh trào ngược dạ dày thực quản còn thường xuyên xảy ra trong thời kỳ mang thai do nồng độ hormone relaxin trong cơ thể đột ngột tăng cao làm cản trở quá trình tiêu hóa và tiết ra nhiều axit hơn; do áp lực từ bào thai lên cơ thắt thực quản dưới và dạ dày khiến axit dạ dày bị đẩy ngược lên thực quản.

Khi bị trào ngược dạ dày thực quản, thai phụ sẽ thường xuyên có cảm giác khó chịu, đau ở thượng vị, nóng rát ở ngực, miệng đắng, ợ hơi có vị chua, buồn nôn, khó nuốt, ăn không ngon, khàn giọng, ho khan.

5. Những bệnh lý, vấn đề về gan và mật

Nồng độ hormone thay đổi trong thời kỳ mang thai có thể làm phát sinh tình trạng ứ mật trong thai kỳ. Khi đó người bệnh sẽ thường xuyên có cảm giác ngứa da nhưng không nổi mề đay. Ở một số trường hợp khác, tình trạng ứ mật trong thai kỳ còn khiến thai phụ sẽ thường xuyên có cảm giác đau tức ở vùng thượng vị, vàng da, vàng mắt, buồn nôn và nôn ói.

Tình trạng ứ mật trong thai kỳ nếu không được kiểm soát có thể gây ra những vấn đề về gan, khiến chức năng gan bị suy giảm hoặc rối loạn, làm ảnh hưởng đến sự phát triển của thai nhi và gây ra nhiều vấn đề khác.

6. Co thắt chuyển dạ

Đau thượng vị ở bà bầu có thể là triệu chứng của những cơn co thắt chuyển dạ khi mang thai 3 tháng cuối. Khi xuất hiện, cơn co thắt chuyển dạ sẽ khiến thai phụ bị đau ở vùng thượng vị do cơn đau này bắt đầu ở phía trên tử cung. Đối với trường hợp đau thượng vị do co thắt chuyển dạ, mức độ nghiêm trọng của cơn đau sẽ nhanh chóng tăng mạnh, thai phụ có cảm giác khó chịu và thắt chặt dữ dội.

Nếu bị đau thượng vị do co thắt chuyển dạ, thai phụ cần nhờ đến sự trợ giúp của những người xung quanh, nhanh chóng đến bệnh viện.

7. Tiền sản giật

Tiền sản giật có thể khiến thai phụ bị đau nghiêm trọng ở vùng thượng vị, gây giảm huyết áp và kèm theo những triệu chứng nghiêm trọng khác. Tình trạng này xảy ra phổ biến khi mang thai vào tuần thứ 20 trở lên. 

Đa số các trường hợp bị tiền sản giản giật có thể nhanh chóng được xử lý mà không làm ảnh hưởng đến sức khỏe của thai nhi hay của mẹ bầu. Đối với trường hợp đau thượng vị do tiền sản giật, thai phụ nên uống nhiều nước, dành nhiều thời gian dể nghỉ ngơi, dùng thuốc chống tăng huyết áp theo chỉ định của bác sĩ và kiêng ăn những món ăn mặn, nhiều muối.

Đối với những trường hợp nghiêm trọng, tiền sản giật có thể khiến thai phụ đau nhói ở thượng vị, khó chịu, chóng mặt, đau đầu, đau bụng trên bên phải, tầm nhìn mờ, nôn ói, có thể phát sinh triệu chứng co giật. Trong trường hợp này, nếu không được can thiệp đúng lúc, thai phụ có thể tử vong.

Vì thế nếu bị đau thượng vị, có huyết áp cao kèm theo nhiều triệu chứng khác, thai phụ cần được nhanh chóng đưa đến bệnh viện để được xử lý.

8. Nguyên nhân khác

Ngoài những nguyên nhân nêu trên, tình trạng đau thượng vị khi mang thai cũng có thể xảy ra từ những vấn đề dưới đây:

• Ốm nghén: Sản phụ thường bị ốm nghén vào 3 tháng đầu của thai kỳ (tam cá nguyệt đầu tiên). Khi buồn nôn và nôn ói, dạ dày sẽ tăng tiết dịch vị và thường xuyên co bóp. Điều này hình thành nên những cơn đau và cảm giác khó chịu ở thượng vị.
• Ăn quá nhiều: Khi mang thai, phụ nữ thường có cảm giác thèm ăn. Tuy nhiên việc ăn quá nhiều sẽ làm ảnh hưởng đến chức năng của hệ tiêu hóa. Nguyên nhân là khi ăn nhiều dạ dày phải làm việc nhiều hơn, tăng áp lực dẫn đến suy giảm chức năng, khiến bụng đầy chướng và tạo cảm giác đau ở thượng vị.
• Căng thẳng mệt mỏi: Do nồng độ hormone trong cơ thể thay đổi phức tạp khi mang thai nên cơ thể và tâm lý của mẹ bầu nhạy cảm hơn, thường xuyên thay đổi tâm trạng, hay lo lắng, hồi hộp, stress và căng thẳng, nhất là 3 tháng cuối thai kỳ. Điều này kích thích não bộ sản sinh cortisol. Hormone này có thể gián tiếp làm ảnh hưởng đến các hoạt động của hệ tiêu hóa.

Đau thượng vị ở bà bầu có nguy hiểm không?

Đau thượng vị ở bà bầu xảy ra phổ biến và thường không nghiêm trọng, có thể phát sinh từ những vấn đề bình thường trong thời kỳ mang thai. Tuy nhiên ở một số trường hợp khác, đau thượng vị trong thời kỳ mang thai có thể bắt nguồn từ bệnh lý, cơn đau có mức độ nghiêm trọng cao, xảy ra dai dẳng và cần được can thiệp y tế.

Trong trường hợp không sớm áp dụng biện pháp giảm đau, cải thiện nguyên nhân và các triệu chứng đi kèm, thai phụ có thể mắc phải những vấn đề sau:

• Mệt mỏi mãn tính: Tình trạng mệt mỏi mãn tính có thể xuất hiện khi cơn đau thượng vị xảy ra dai dẳng và có mức độ nặng nề. Bên cạnh đó cơn đau còn khiến thai phụ dễ tức giận, làm ảnh hưởng đến tâm lý và không tốt cho thai nhi.
• Thiếu dinh dưỡng: Đau thượng vị thường xuất hiện kèm theo cảm giác chán ăn, nôn ói, buồn nôn, chướng bụng, làm ảnh hưởng đến hoạt động tiêu hóa thức ăn và hấp thụ chất dinh dưỡng. Từ đó gây ra tình trạng thiếu dinh dưỡng. Việc thiếu hụt chất dinh dưỡng trong thời kỳ mang thai không chỉ làm ảnh hưởng đến sức khỏe của sản phụ mà còn làm ảnh hưởng không tốt đến sự phát triển và sức khỏe của thai nhi.
• Ảnh hưởng đến nhiều cơ quan khác: Nếu thai phụ bị đau vùng thượng vị do ứ mật trong thai kỳ nhưng không được kiểm soát, những cơn quan lân cận sẽ bị ảnh hưởng, làm tăng nguy cơ tổn thương gan, tuyến tụy, lá lách và túi mật. Ngoài ra sức khỏe của người mẹ sẽ bị ảnh hưởng nghiêm trọng do quá trình điều trị ở thai phụ thường khó khăn hơn, cơ thể cũng nhạy cảm hơn so với người bình thường.

Đau thượng vị ở bà bầu phải làm sao?

Phụ thuộc vào nguyên nhân và mức độ nghiêm trọng của cơn đau, cơn đau thượng vị ở bà bầu sẽ được khắc phục bằng nhiều cách khác nhau.

Đối với những trường hợp nhẹ, nguyên nhân gây đau phát sinh từ chế độ ăn uống, sinh hoạt thiếu khoa học, căng thẳng tâm lý hoặc do nồng độ hormone và những cơ quan trong cơ thể như dây chằng tròn thay đổi trong thời kỳ mang thai, thai phụ có thể thay đổi thói quen ăn uống, sinh hoạt và áp dụng các biện pháp giảm đau đơn giản.

Đối với những trường hợp đau thượng vị nghiêm trọng, đau kéo dài, đau do bệnh lý, người bệnh nên gặp bác sĩ chuyên khoa để tiến hành kiểm tra và điều trị y tế.

1. Thay đổi thói quen sinh hoạt và chế độ dinh dưỡng

Đối với những trường hợp bị đau thượng vị do áp dụng thói quen sinh hoạt và chế độ dinh dưỡng thiếu khoa học, ăn quá nhiều, ốm nghén hay căng thẳng, thai phụ cần điều chỉnh thói quen sinh hoạt và áp dụng một chế độ ăn uống khoa học. Cụ thể:

Áp dụng chế độ ăn uống khoa học

• Không ăn quá nhiều thức ăn trong một lần, nên chia nhỏ bữa ăn lớn để ăn nhiều lần mỗi ngày. Điều này sẽ giúp bạn tránh tạo áp lực lên dạ dày, quá trình tiêu hóa thức ăn diễn ra dễ dàng hơn. Đồng thời làm dịu cơn đau ở vùng thượng vị và làm giảm nguy cơ phát sinh cơn đau.
• Hạn chế tiêu thụ những món ăn chứa chất béo không lành mạnh như thức ăn nhiều dầu mỡ, đồ ăn nhanh, mỡ động vật… Những loại thực phẩm này khó tiêu hóa, khiến gan, dạ dày và túi mật hoạt động quá mức, dễ bị suy giảm chứng năng. Đồng thời làm phát sinh cơn đau ở thượng vị, gây chướng bụng, ợ hơi, buồn nôn.
• Không sử dụng thực phẩm hoặc thức uống có chứa chất kích thích như cà phê, rượu bia…
• Nên tăng cường tiêu thụ những loại thực phẩm giàu vitamin, chất xơ như rau xanh, trái cây, khoai lang, các loại củ, hạt, đậu… để nâng cao sức khỏe và hỗ trợ hoạt động của hệ tiêu hóa.
• Uống nhiều nước, nên uống nước lọc kết hợp với nước ép trái cây để bổ sung vitamin và khoáng chất.

Sinh hoạt điều độ và khoa học

• Không tự ý dùng thuốc điều trị khi không có chỉ định của bác sĩ chuyên khoa.
• Không nằm ngay sau khi ăn no, nên ăn cách giờ đi ngủ từ 3 – 4 tiếng, nên ăn uống điều độ
• Dành thời gian nghỉ ngơi, thư giãn, tránh lo âu, căng thẳng, stress quá mức.
• Không làm việc nặng, không thức khuya, nên ngủ đủ giấc.
• Ăn uống điều độ, không bỏ bữa.
• Tập luyện thể dục mỗi ngày với các bài tập nhẹ nhàng như đi bộ, bơi lội, yoga để tăng sức khỏe, sức đề kháng cho cả cơ thể và thai nhi.

2. Biện pháp giảm đau thượng vị tại nhà cho bà bầu

Một số biện pháp dưới đây có thể giúp thai phụ cải thiện nhanh cảm giác đau nhói, đau ỉ tại vùng thượng vị, cụ thể:

Uống nước ấm giúp giảm đau thượng vị hiệu quả

Ngay khi cơn đau xuất hiện, thai phụ có thể uống một cốc nước ấm và ngồi nghỉ ngơi tại chỗ để làm dịu cơn đau. Bên cạnh đó biện pháp này còn có tác dụng thư giãn các cơ của ổ bụng, kích thích quá trình tuần hoàn máu và giúp cải thiện các vấn đề ở dạ dày.

Cải thiện đau thượng vị ở bà bầu bằng biện pháp chườm ấm

Biện pháp chườm ấm cải thiện cơn đau thượng vị có thể áp dụng cho nhiều đối tượng khác nhau, kể cả phụ nữ mang thai. Bởi đây là biện pháp an toàn và có khả năng giảm đau hiệu quả. Nhiệt độ cao khi chườm ấm có thể tác động lên các cơ quan ở vùng bụng, giúp thư giãn dây chằng, giãn nở mạch máu, đảm bảo hoạt động lưu thông máu và giảm đau.

Để thực hiện biện pháp chườm nóng cải thiện cơn đau thượng vị ở bà bầu, bạn cần:

• Dùng túi ấm hoặc bình thủy tinh đựng nước ấm đặt lên vùng thượng vị, nghỉ ngơi từ 10 – 15 phút
• Thực hiện mỗi khi cơn đau xuất hiện hoặc từ 2 – 3 lần/ ngày để kiểm soát triệu chứng.

Bổ sung dưỡng chất, kháng viêm và giảm đau thượng vị bằng cách uống nước mật ong ấm

Do chứa nhiều thành phần dinh dưỡng nên mật ong có tác dụng tăng cường sức khỏe tổng thể cho thai phụ, nâng cao sức đề kháng, giảm viêm, chống khuẩn và ức chế hoạt động của vi khuẩn HP.

Bên cạnh đó vị ngọt, vitamin cùng các dưỡng chất khác trong mật ong còn có tác dụng làm dịu nhanh cơn đau ở dạ dày, cải thiện tổn thương, phòng ngừa viêm loét và củng cố chức năng của hệ tiêu hóa. Đồng thời khắc phục cơn đau thượng vị.

Các bước pha mật ong ấm giúp bổ sung dưỡng chất, kháng viêm và giảm đau thượng vị:

• Cho 1 thìa cà phê mật ong nguyên chất vào 250ml nước ấm, khuấy đều cho tan
• Uống khi nước mật ong còn ấm để tăng tác dụng giảm đau
• Thai phụ nên uống từ 1 đến 2 lần mỗi ngày (buổi sáng trước khi ăn và buổi tối).

Massage vùng thượng vị giúp giảm đau, mang đến cảm giác thoải mái cho thai phụ

Massage vùng thượng vị cũng là một biện pháp giúp giảm đau bụng hiệu quả, giúp thai phụ giảm căng thẳng và thoải mái hơn khi mang thai.

Hướng dẫn cách massage vùng thượng vị giúp giảm đau, mang đến cảm giác thoải mái cho thai phụ:

• Thoa một ít dầu nóng hoặc dầu tràm trà lên vùng thượng vị
• Dùng tay massage tròn lên vùng thượng vị theo chiều kim đồng hồ
• Thực hiện trong 5 phút
• Nghỉ ngơi tại chỗ sẽ thấy cơn đau nhanh chóng thuyên giảm.

Đau thượng vị ở bà bầu – Khi nào cần gặp bác sĩ?

Thai phụ bị đau thượng vị cần liên hệ với bác sĩ chuyên khoa để được thăm khám, kiểm tra và điều trị y tế khi rơi vào một trong những trường hợp sau:

• Có cảm giác đau nhói nghiêm trọng ở vùng thượng vị, đau dai dẳng và không có dấu hiệu thuyên giảm khi nghỉ ngơi.
• Đau thượng vị kèm theo sốt cao, đi ngoài có máu tươi hoặc có chất dịch lẫn vào phân
• Nôn ói diễn ra nhiều lần trong ngày
• Vàng tròng mắt, vàng da
• Sưng bụng, đau bụng dữ dội
• Đau tức thượng vị khó thở
• Táo bón hoặc tiêu chảy kéo dài
• Nóng rát khi đi tiểu
• Chán ăn, bỏ ăn
• Sụt cân không rõ nguyên nhân.

Đau thượng vị ở bà bầu có thể phát sinh từ những nguyên nhân thông thường như thay đổi nồng độ hormone trong cơ thể, căng thẳng, stress, sinh hoạt và ăn uống không lành mạnh. Tuy nhiên ở nhiều trường hợp khác, cơn đau thượng vị có thể xảy ra do bệnh lý.

Vì thế để áp dụng đúng các phương pháp điều trị dựa trên nguyên nhân, giảm nguy cơ phát sinh những vấn đề không mong muốn, thai phụ nên sớm trao đổi với bác sĩ chuyên khoa về tình trạng sức khỏe và các biện pháp xử lý. Đặc biệt bạn nên đến bệnh viện ngay khi cơn đau kéo dài trên 1 ngày, đau đặc biệt nghiêm trọng hoặc có kèm theo nhiều triệu chứng nguy hiểm khác. Điều này sẽ giúp bạn xử lý kịp thời, đảm bảo sức khỏe cho cả mẹ và bé.

Xem thêm

[Nên Biết] Bài Thuốc Cổ Truyền Tốt Nhất Giúp Bạn Không Còn Thấy Đau Dạ Dày

[Xem Ngay] Bí Quyết Loại Bỏ NHANH GỌN Bệnh Dạ Dày: Chất Lượng, Tiết Kiệm Chi Phí