Cỏ The: Tác Dụng Và Các Bài Thuốc Từ Dược Liệu

Cây cỏ the còn được gọi với một số tên gọi khác là Cóc mẵn, Cúc ma, Cây thuốc mộng,… với danh pháp khoa học là Centipeda minima, thuộc họ Cúc. Trong dân gian, loại cây này được sử dụng khá nhiều trong một số bài thuốc chữa cảm cúm, sổ mũi, nghẹt mũi, đau mắt đỏ, viêm mũi dị ứng, viêm xoang và một số bệnh lý khác.

Tên gọi – Phân loại

• Tên gọi khác: Cóc mẩn, Cốc ngồi, Cúc ma, Cúc mẩn, Cây thuốc mộng, Cẩu tử thảo, Địa hồ tiêu, Nga bất thực thảo, Thạch hồ tuy,…
• Tên khoa học: Centipeda minima
• Họ: Thuộc họ Cúc (Asteraceae)

Đặc điểm sinh thái của cỏ the

Mô tả cây cỏ the

Cây cỏ the là cây thân mềm, thường bò sát mặt đất và dài khoảng 5 – 20 cm. Ngọn cây có lông tơ mịn màu trắng. Lá cây cỏ the là lá đơn, nhỏ, thường mọc so le, mép lá có khía khoảng 1 – 3 răng cưa. Hoa cây cỏ the có màu trắng hoặc vàng, hình ống, thường mọc ở ngọn hoặc ở nách lá. Trên đỉnh hoa có răng cưa nhỏ. Tràng hoa có hình chuông, màu tím. Quả bế 4 cạnh, phía trên dẹp và hơi có lông mịn.

Cây cỏ the có nguồn gốc ở đâu?

Cây cỏ the là cây mọc hoang. Chúng thường xuất hiện ở những nơi ẩm thấp, đồng ruộng bỏ hoang, bờ rãnh hoặc ven đường. Loại cây này cũng xuất hiện khá nhiều ở nước ta, rải rác dọc ở một số tỉnh thành lớn nhỏ.

Bộ phận dùng, thu hái, chế biến và cách bảo quản

Bộ phận dùng: Sử dụng toàn bộ cây cỏ the để bào chế thành thuốc chữa bệnh.

Thu hái: Thu hoạch vào thời điểm cây đang ra hoa.

Chế biến: Đem toàn bộ những cây đã được thu hoạch rửa sạch qua nhiều lần với nước sạch để loại bỏ lớp đất cát, bụi bẩn và tạp chất trước khi bào chế. Cây cỏ the có thể sử dụng ở dạng tươi hoặc dạng khô (bằng cách đem phơi nắng hoặc sấy khô).

Cách bảo quản: Bảo quản dược liệu nơi thoáng mát, tránh nơi ẩm ướt. Thi thoảng cần đem ra phơi lại để tránh tình trạng nấm mốc. Đối với dược liệu ở dạng tươi, cần sử dụng hết sau khi thu hái.

Thành phần hóa học của cây cỏ the

Trong cây cỏ the có chứa khá nhiều dưỡng chất có lợi, như:

• Tinh dầu
• Taraxasterol
• Arnidiol
• Taraxasterol acetate
• Saponin triterpenoid
• Coumarin
• Sterol
• Các loại acid amin khác

Tính vị và quy kinh của dược liệu cỏ the

Tính vị: Cây cỏ the có vị đắng, cay, có tính ấm.

Quy kinh: Trong Đông y, cây cỏ the được quy vào kinh Phế và Can.

Công dụng: Cây cỏ the có tác dụng tán thấp, tiêu thũng, tiêu viêm, tiêu sưng, thông khiếu, khu phong.

Tác dụng của dược liệu cây cỏ the

Cây cỏ the là một trong những cây cỏ thuốc nam quen thuộc được dân gian sử dụng khá nhiều để  bào chế thành thuốc chữa và phòng ngừa một số bệnh lý như:

• Các chứng ho: ho gà, ho khan, ho có đờm, ho dai dẳng lâu ngày không khỏi,…;
• Các bệnh về đường hô hấp như: viêm phế quản cấp và mãn tính, viêm họng cấp và mãn tính, viêm xoang, viêm mũi dị ứng, viêm mũi cấp và mãn tính,…;
• Các bệnh lý về da liễu: mề đay mẩn ngứa, chàm eczema, mụn nhọt có mủ,…;
• Cảm cúm, cảm mạo, sốt;
• Đau mắt đỏ, viêm mắt có mủ, viêm kết mạc;
• Giun đũa.

Cách dùng và liều lượng sử dụng

Cách dùng và liều lượng thường không cố định, còn tùy thuộc vào từng bài thuốc và liều lượng sử dụng. Thông thường, cây cỏ the được sử dụng để sắc lấy nước dùng độc vị hoặc kết hợp cùng với một số dược liệu khác. Bên cạnh đó, loại dược liệu này còn được sử dụng để làm thuốc đắp ngoài da (đối với bệnh da liễu).

Những bài thuốc chữa bệnh hiệu quả từ dược liệu cỏ the

Dưới đây là một số bài thuốc từ cỏ the được lưu truyền từ đời này sang đời khác, bạn đọc có thể tham khảo và áp dụng điều trị:

1. Bài thuốc từ cây cỏ the hỗ trợ điều trị viêm mũi dị ứng

• Nguyên liệu: Một nắm cây cỏ the tươi hoặc khô.
• Cách thực hiện: Đem cây cỏ the rửa qua nhiều lần với nước để loại bỏ lớp bụi bẩn và tạp chất. Sau đó vò nát rồi đưa sát vào lỗ mũi, người bệnh hít một hơi thật sâu cho đến khi hắt hơi. Việc hắt hơi sẽ khiến người bệnh cảm thấy dễ chịu hơn. Thực hiện mỗi ngày khoảng 2 – 3 lần và kiên trì thực hiện liên tục trong 3 – 5 ngày.

2. Bài thuốc từ cây cỏ the hỗ trợ điều trị giảm huyết áp

• Nguyên liệu: 20 gram cây cỏ the, hạ khô thảo và mẫu đơn bì (đập vụn rồi đem sao vàng) mỗi vị 10 gram, 8 gram cỏ ngọt cùng với 6 gram hoa hòe (sao vàng).
• Cách thực hiện: Đem toàn bộ nguyên liệu đã được chuẩn bị cho vào ấm sắc cùng với một lượng nước vừa đủ. Tiến hành sắc cho đến khi lượng nước cô đặc lại còn phân nửa là được. Chia phần nước sắc được thành 2 – 3 phần nhỏ để sử dụng trong ngày.

3. Bài thuốc từ cây cỏ the chữa mẩn ngứa do thay đổi thời tiết

• Nguyên liệu: Cây cỏ the tươi.
• Cách thực hiện: Đem những phần cỏ the tươi vừa được chuẩn bị rửa qua với nước sạch để loại bỏ lớp bụi bẩn và tạp chất, tốt hơn nên ngâm cùng với một ít nước muối pha loãng rồi vớt ra để ráo. Sau đó, vò nát rồi đem chà sát nhẹ nhàng nên vùng da bị mẩn ngứa. Thực hiện mỗi ngày khoảng 3 – 4 lần và tiến hành thực hiện cho đến khi tình trạng mẩn ngứa dần khôi phục.

4. Bài thuốc từ cây cỏ the chữa ho do cảm cúm

• Nguyên liệu: Cây cỏ the, râu ngô và lá xương sông với mỗi vị là 40 gram.
• Cách sử dụng: Làm sạch toàn bộ nguyên liệu đã được chuẩn bị bằng nước sạch. Sau đó cho toàn bộ vào trong nồi cùng với 750 ml nước, tiến hành đun cô đặc cho đến khi lượng nước cô đặc lại còn khoảng 200 – 250ml. Chia phần nước vừa sắc được thành 3 – 4 phần nhỏ để sử dụng.

5. Bài thuốc từ cây cỏ the hỗ trợ điều trị viêm phế quản mãn tính

• Nguyên liệu: Cỏ the và bách bộ với mỗi vị 10 gram cùng với 12 gram lá hen và 8 gram trần bì.
• Cách thực hiện: Đem một thang thuốc trên sắc cùng với một lượng nước vừa đủ, sắc cho đến khi lượng nước cô đặc hoàn toàn. Chia phần nước thành 3 phần nhỏ để sử dụng vào mỗi buổi sáng, trưa và tối.

6. Bài thuốc từ cây cỏ the điều trị và phòng ngừa cảm cúm

• Nguyên liệu: 100 gram cây cỏ the tươi và một ít rượu trắng.
• Cách thực hiện: Đem toàn bộ cỏ the rửa sạch nhiều lần với nước sạch để loại bỏ lớp bụi bẩn và tạp chất. Sau đó giã nát để lấy phần nước cốt. Thêm một ít rượu trắng và khuấy đều. Chia phần hỗn hợp thành 2 phần nhỏ để sử dụng cho 2 lần mỗi ngày, vào mỗi buổi sáng và tối. Người bệnh nên sử dụng thuốc khi thuốc còn ấm. Kiên trì sử dụng để cải thiện tình trạng đau đầu, chảy nước mũi, giảm sốt,…

7. Bài thuốc từ cỏ the chữa viêm mũi, nghẹt mũi

• Nguyên liệu: Cỏ the và hoa mộc lan mỗi vị 6 gram cùng với 10 gram quả ké đầu ngựa.
• Cách thực hiện: Cho toàn bộ nguyên liệu đã được chuẩn bị vào trong ấm sắc cùng với một lượng nước phù hợp. Tiến hành sắc cho đến khi lượng nước cô đặc lại. Chia phần nước sắc được thành 2 phần nhỏ để sử dụng trong ngày, mỗi lần sử dụng một phần nhỏ. Dùng thuốc khi thuốc còn ấm.

8. Bài thuốc từ cỏ the chữa nổi mề đay mẩn ngứa, chàm eczema

• Nguyên liệu: 20 gram cỏ the, 10 gram đậu xanh cùng với một ít hạt muối.
• Cách thực hiện: Cỏ the và đậu xanh cần được làm sạch để loại bỏ các phần bụi bẩn rồi vớt ra để ráo. Sau đó cho toàn bộ nguyên liệu đã được liệt kê phần trên vào trong cối để giã cho nát rồi đắp lên vùng da bị mẩn ngứa hoặc bị chàm. Để yên khoảng 15 – 20 phút rồi rửa lại với nước sạch.

9. Bài thuốc từ cỏ the chữa ho gió

• Nguyên liệu: 15 gram cỏ the ở dạng khô, nếu sử dụng ở dạng tươi là 30 gram.
• Cách thực hiện: Cho cỏ the vào trong ấm cùng với 500 ml nước, tiến hành sắc còn 100 ml. Chia phần nước sắc được thành 3 phần nhỏ để sử dụng hết trong ngày. Người bệnh nên sử dụng liên tục trong 5 ngày để đạt được kết quả như mong đợi.

10. Bài thuốc từ cỏ the trị mụn nhọt chưa bị vỡ mủ

• Nguyên liệu: 15 gram cỏ the tươi, 9 gram vân quy, 2 gram xuyên sơn giáp (vảy tê tê) cùng với 1 bát rượu trắng.
• Cách thực hiện: Đem xuyên sơn giáp đốt cháy thành than rồi đem giã nát chung cùng với các nguyên liệu còn lại. Thêm một ít rượu trắng vào và tiến hành trộn đều sau đó lọc lấy phần nước để dùng. Người bệnh sử dụng phần bã để đắp lên mụn nhọt và dùng băng cố định lại. Sau 3 giờ đồng hồ là thay băng một lần. Đối với các trường hợp mụn nhọt đã vỡ thì người bệnh không nên áp dụng phương pháp này.

11. Bài thuốc từ cỏ the chữa viêm amidan cấp và mãn tính

• Nguyên liệu: Cỏ the và gạo nếp mỗi vị 30 gram.
• Cách sử dụng: Cỏ the cần được rửa sạch qua nhiều lần nước để lọc bỏ những phần tạp chất và bụi bẩn. Sau đó cho vào cối giã cho nát rồi chắt lọc lấy phần nước cốt. Dùng phần nước cốt để ngâm gạo nếp, khi phần gạo nở đều, bạn có thể đem xay thành bột mịn. Mỗi lần sử dụng một ít bột để ngậm rồi nuốt trôi từ từ. Mỗi ngày thực hiện 2 – 3 lần và kiên trì thực hiện trong vòng 3 – 5 ngày.

12. Bài thuốc từ cây cỏ the chữa đau mắt đỏ, viêm kết mạc

• Nguyên liệu: Cây cỏ the và bạc hà mỗi vị 12 gram, 8 gram thảo quyết minh cùng với 4 gram cúc hoa.
• Cách thực hiện: Cho toàn bộ nguyên liệu đã được làm sạch vào trong nồi cùng với 500 ml nước. Tiến hành đun trong 15 phút rồi chắt lọc lấy phần nước để sử dụng mỗi ngày 2 – 3 lần. Dùng thuốc khi thuốc còn đủ ấm.

Sử dụng cây cỏ the cần lưu ý đến những vấn đề gì?

Trong quá trình sử dụng các bài thuốc từ cây cỏ the, người bệnh cần lưu ý đến những vấn đề sau:

• Các đối tượng bị ứng hoặc quá mẫn cảm với một số thành phần có trong cỏ the hoặc một số dược liệu có trong cùng bài thuốc tuyệt đối không được sử dụng;
• Một số thành phần có trong cỏ the có thể gây kích thích niêm mạc dạ dày. Do đó, các đối tượng có vấn đề về dạ dày chỉ nên sử dụng các bài thuốc từ cỏ the sau bữa ăn;
• Khi sử dụng bài thuốc từ dược liệu cỏ the có thể khiến cho người bệnh có cảm giác ăn không ngon miệng, chán ăn. Tuy nhiên, đây là tình trạng khá phổ biến và không đáng lo ngại. Tình trạng này sẽ chấm dứt nếu bạn kết thúc lộ trình sử dụng thuốc;
• Trong quá trình sử dụng các bài thuốc từ cây cỏ the, nếu người bệnh gặp phải bất kỳ tác dụng phụ hay triệu chứng bất thường nào, khi đó người bệnh nên tạm ngưng sử dụng thuốc một thời gian.

Trên đây là những thông tin liên quan đến dược liệu cỏ the và một số bài thuốc cải thiện bệnh lý hay. Tuy nhiên, nội dung bài viết chỉ mang giá trị tham khảo. Vì thế, người bệnh không được tự ý sử dụng bài thuốc từ dược liệu này khi chưa có sự đồng ý bác sĩ hoặc lương y. Đồng thời, tham khảo thêm ý kiến của bác sĩ/ lương y để biết chính xác liều lượng sử dụng.

Có thể bạn đọc chưa biết:

• Cây rau sam – Tác dụng và cách dùng rau sam chữa bệnh
• Sâm đại hành và 10 tác dụng trị bệnh hay từ dược liệu